Het kleine land en zijn groote schoonheid

de oude, stoere, fraaie werktuigen te vernietigen, vaak om niet als „achterlijk” en „onwetenschappelijk” beschouwd te worden — en daarmede verdwijnt dan het voornaamste schoon-heidselement van den polder.

Hoe bijzonder treffend, hoe echt Hollandsch zijn niet die plekjes in of bij den polder, waar de molen staat, met het daarbij behoorende huisje, schuurtje en hokje, het bruggetje er naast, het vlondertje er voor, alles opgeluisterd door wat boompjes en heesters, laag gewas, opdat de kracht des winds niet gebroken worde. Een lust voor het oog, zulk een intiem gebiedje. Hoe worden niet de verschieten verlevendigd door de stoeren molenromp en zijn in gestadig tempo draaiende wieken. Neem den molen weg en het landschap wordt op eenmaal anders, verliest belangrijk aan schoonheidswaarde, kan zelfs geheel onbelangwekkend worden.

Aldus is het velen polders vergaan waar men de molens vervangen heeft door onbenullige, banale bouwsels, en zelfs door betonnen pillendoozen, waarin de mechanische pomp-instal-laties zijn geplaatst. Doch zelfs in de weinige gevallen, dat een goede architect een toonbaar gemaal bouwde, is het verlies nagenoeg even groot, want in de wijde uitgestrektheid van het polder-landschap gaat het gebouw verloren; het „doet” daar niets; en al ware het anders, dan nog zou geen enkel gebouw, hoe schoon het, op zich zelf beschouwd, moge wezen, den molen, met zijn karakteristieke lijnen en zijne wieken, het uiterlijk vertoon zijner werkzaamheid, kunnen vervangen. Dit geldt geenszins den polder, den watermolen alléén, doch ook den koren- en den zaagmolen. Dikwijls is (of, helaas, was) de molen een voornaam accent in het stads- of dorpsbeeld, in het landschap buiten het poldergebied, even gewichtig als, zoo niet van nog meer beteekenis dan de kerktoren. Er zijn gelukkigerwijze nog steden en dorpen genoeg, die het te aanschouwen geven. Wie kan ontkomen aan de bekoring van den molen „De Boos”, majestueus tronend op het oude bolwerk der stad Delft, of van den treffenden aanblik van den fraaien wipmolen aan den Stammerdijk bij Weesp, of van den molen op den Alkmaarschen stadswal, of van den bijzonder fraaien molen te Hattem? Hoezeer zou het landschap niet schade lijden, als de karakteristieke oude steenen molen bij Zeddam of die bij Gronsveld verdween. Neem de prachtige molengroep in Nieuw-Lekkerland, bij Elshout, weg en er blijft niets over dan een leege vlakte, die alle bekoorlijkheid mist. Hoe zou het Gein, dat heerlijke water tusschen Weesp en Abcoude, aan

57