Prometheus

smalend accent, ,,is in de eerste plaats gezond verstand, zij is ״filosofisch", minder in akademische dan wel in de populaire zin van door niets geïmponeerd willen zijn (haar anti-fetichisme), wat meer humoristisch dan wijsgerig is. Haar wijsheid is steeds de onmiddellijke, de ik-laat-me-niets-wijsmaken-reaktie op haar ervaringen, een echte vrouwen-wijsheid .—■ die natuurlijk ook bij mannen voorkomt."

Nu heeft Carry van Bruggen — men beseffe dat wel — deze ik-laat-me-niets-wijsmaken-houding gemeen met alle denkers, die de mensheid uit haar primitieve, magische wereld hebben verlost, met alle critische geesten, waaronder men de meeste filosofen rekenen mag. Men vraagt zich af, welke wijsheid bij mevrouw Romein geldt als een typische mannen-wijsheid — maar men weet het al: de wijsheid van Marx, het historisch materialisme; een wijsheid-met-een-baard overigens, die natuurlijk ook bij vrouwen voorkomt... Het verschil tussen Annie Romein, die deze wijsheid toepast en Carry van Bruggen, die zich niets laat wijsmaken, ook het historisch-materialisme niet, en zich een eigen systeem schept om de dingen een plaats te geven, is het verschil tussen klein en groot, tussen verdienstelijk en oorspronkelijk. Carry van Bruggen gebruikt een hegeliaans schema, zou men kunnen tegenwerpen, zoals Annie Romein een marxistisch mechanisme hanteert. Maar A. R. komt door het marxisme tot haar opvattingen en tot haar critische instellingen in de vrouwen-literatuur, terwijl C. v. B. zich uit haar eigen aard critisch verhoudt tot de literatuur en vele andere zaken eri een hegeliaanse methode mobiliseert om haar onderscheidingen te maken en haar wereld te ordenen op haar manier. Haar filosofie is in de eerste plaats gezond verstand, in de zin, dat zij door niets geïmponeerd wil zijn, zegt A. R. Het lijkt mij een ideale filosofische mentaliteit, die C. v. B. helaas niet steeds bereikt heeft. Maar in de ogen van JVlevr. Romein is dit meer humoristisch dan wijsgerig. Humoristisch? Neen, Prometheus is niet humoristisch.

Wat mevrouw Romein niet heeft kunnen ontdekken in ,,Prometheus", omdat dat essay buiten haar competentie en buiten het bestek van haar boek valt, dat over romanschrijfsters handelt — de filosofie van romanschrijfsters schijnt er niet buiten te vallen; waarop zij haar oordeel over die filosofie grondt, is intussen niet duidelijk — dat had zij kunnen vinden in de door haar zo bewonderde roman ,,Eva". Er is in dat boek sprake van een verwijt, dat een vriend van Eva haar doet. Hij noemde haar ,,allumeuse". En de schrijfster antwoordt hein, achteraf in haar boek: ,,...wie eigenlijk denk je, dat ik zocht aan te steken? Hij zei ,,koud ben je, koud..." Koud, met mijn brandende hart. Maar ik kon den eenen weg niet gaan en ik wist er langs den anderen niet te komen." Deze

X