Prometheus

scène dient te worden gezien in verband met die andere, waarmee het boek besluit — en dit verband legt de schrijfster zelf —: Eva ligt in het zand met een man, die zij zojuist na twintig jaar heeft weergezien, in een erotisch samenzijn. Zij zegt: ,,Je drijft mij, met dit kussen, de gelukzaligheid in, de gelukzaligheid door en de wanhoop drijf je mij binnen. Ook jezelf drijf je de wanhoop binnen, want dit is nog de vervulling niet... Er was een kloof, een duisternis, een onoverkomelijkheid, ik vond zelf geen weg en niemand kon hem mij wijzen. Ik droomde den Eene, het Eéne, maar hij was er niet... het was er niet... deze wanhoop, waar we elkander kussende binnendrijven openbaart het mij. Deze allerzoetste wanhoop, om het ontoereikende van deze allerzoetste kussen... The Cosmic Spirit, who was very much an artist... We moeten door deze wanhoop heen... we moeten deze wanhoop kennen... en samen, gezweept door de wanhoop, over de kloof, in eikaars armen." ,,...de formule voor de volledige overdracht is dat... wat ik mijn leven lang heb gezocht en mijn leven lang heb geschuwd, en verheerlijkt en verafschuwd in één ademtocht van mijn wezen."

-Men ziet, er is hier geen sprake van zich-niets-wijs-Iaten-maken, van het door niets geïmponeerd willen zijn, er is zelfs niets, dat humoristisch aandoet. ,,We moeten door deze wanhoop heen... we moeten deze wanhoop kennen..." Is het soms, vraagt men zich af, de wanhoop, die is gaan filosoferen? De wanhoop, die ligt in een erotische ontoereikendheid, zoals die voor haar broer lag in een erotische ontsporing? De wanhoop, die tegelijkertijd een filosofische wanhoop is? ,,Ik droomde den Eene, het Eéne, maar hij was er niet... het was er niet..." De wanhoop over de ene, die zich verbindt met, zich veralgemeent tot de wanhoop over het ene, zou die wanhoop de motor en de inzet zijn van haar filosofie? Wie ,,Prometheus" kent, weet ook het antwoord op die vraag.

4

De wanhoop, die filosofie wordt... Dat is niet alleen een persoonlijke reactie op een persoonlijke ervaring, maar een algemeen verschijnsel, de eigenlijke ziekte van onze cultuur. Waar komt die algemene wanhoop vandaan? Zeker, men is óteedé bereid een ziekte, zelfs een crisis der cultuur te constateren, men is er belust op. Maar is men daarom wanhopig? Men is niet wanhopig om de wanhoop. Integendeel. Het is misschien wel wezenlijk voor ,,cultuur" om altijd in een crisis-situatie te verkeren, althans in de ogen van de uiterst-suggestibele, over-prikkelbare intellectuelen, die het begrip

XI