Verdediging van het Westen

gen. In z’n hoofdwerk „De opstand der horden” is ongetwijfeld een relativistisch denken, maar goddank geen spoor van dialectisch denken te bekennen. En in z’n „Woord Vooraf” zegt Ortega’s vertaler dat de invloeden die op Ortcga gewerkt hebben, zijn: Kant en vooral Nietzsche. Zodat de bewijzen die v. d. G. geeft, wel bijzonder zwak zijn.

De zaak is deze, dat Marx en Engels niet de belangrijke figuren geweest zouden zijn, die ze ongetwijfeld zijn, als ze aan de dialectiek hadden vastgehouden. Wat hebben ze in werkelijkheid gedaan? Ze hebben het woord dialectiek vastgehouden, maar de in-houd ervan steeds meer gewijzigd, zodat ze steeds meer in de buurt kwamen van een normale denkwijze. Als Engels zegt, dat de dialectiek: wisselwerking, verandering, beweging, ontwikkeling en relativisme behoort te zijn, dan zegt hij verstandige dingen, maar wisselwerking en al dat andere is geen dialectiek. Dialectiek is het eerst, als de ontwikkeling op een bepaalde manier geschiedt (volgens de drieslag) en dan is meteen de wisselwerking uitgesloten en het „relativisme” verdwenen, om plaats te maken voor het absolute, de onveranderlijke, onontkoombare gang der ontwikkeling. Het zou interessant zijn die worsteling tussen de invloed van de wetenschap en de invloed van de Hegelarij bij Marx en Engels te volgen. In laatste instantie bleek helaas de Hegelarij meestal het sterkst, vooral bij Engels.

En dus kregen we geen wetenschappelijk, maar een dialectisch socialisme.

In de moderne wereld doet die dialectiek aan als dat pronkmeubel uit de Hegcl-tijd, de étagère, die men thans nog hier en daar in de „goede kamer” van arbeiderswoningen en burgermanswoningen aantreft: het lelijke, nutteloze sieraad, overladen met allerlei dure, stofopvangende, smakeloze prullaria, dat slechts één functie heeft, te getuigen voor de gewichtigheid van z’n bezitter. Ja, en dan heeft het toch eigenlijk nóg een functie: het moet telkens afgeruimd, afgestoft en weer opgeladen worden, en zo „bewijst” het de „deugden”, de „vlijt” en de „energie” en „smaak” van de huisvrouw.

Zo zijn ook de Marxisten onophoudelijk bezig hun dialectische étagère af te stoffen en de poppetjes er weer volgens hun beste smaak-begrippen op te zetten en ze verbeelden zich dan dat dit wetenschappelijk werk is, zoals de huisvrouw zich verbeeldt, dat het conservceren van vermolmde stofnesten huishoudelijke bezigheid is.

De enige „redelijke” oplossing is in beide gevallen: in elkaar trappen, opruimen!

173