Sterrekinderen

Langs de weg, die de tram gaat, staan veel niet-Joden, want het is hun tijd om weer naar het werk te gaan. De meesten nemen de hoeden af en huilen; hij heeft nog haast nooit grote mannen zien huilen en hij vindt het nogal griezelig dat ze om hem en om de andere Joden moeten huilen. De Joden zelf huilen niet. Die zijn stil en kijken alleen maar. De groenen schreeuwen. Als hij erover nadenkt, dat de Joden de enigen zijn, die niet huilen en niet schreeuwen, en dat het met de Joden juist allemaal gebeurt, moet hij in zichzelf lachen. Komiek.

Op een groot plein worden ze samengeduwd, samengeschreeuwd, als ze uit de tram zijn gestapt. Wat vroeger de sjoel was, daar zitten nu mensen te schrijven en daar moeten de vaders alle namen opgeven en hun huissleutel afgeven. Dus hebben ze niets meer dan de koffers en rugzakken, die ergens op straat liggen en misschien wel worden nagestuurd.

Ze blijven zo dicht mogelijk bij elkaar. Als er weer een nieuwe tram aankomt en er dus weer meer mensen op het plein geborgen moeten worden, schreeuwen de groenen wat harder en jagen ze op, dichter in elkaar. Vlak naast hem zit een heel oude man, die niemand bij zich heeft en die maar op een kist is gaan zitten omdat hij zo moe was. Maar als ze moeten opschuiven kan de oude man niet blijven zitten. Dan zegt hij telkens: „Kom, ik ga maar eens naar huis; ik woon hier niet.” Die begrijpt het zeker niet, dat hij geen huis meer heeft en nergens meer woont. Als je zo heel oud bent, begrijp je de dingen niet goed.

Eigenlijk is het ze heel makkelijk gemaakt. Ze zijn met de tram naar het station gebracht. Ze hebiben wel uren in de zon gestaan bij het station, met hun dikke, dubbele kleren aan, en moeder heeft de wieg met baby en kleertjes wel midden in het gewoel op de grond moeten zetten en heeft baby te drinken moeten geven, - maar op het laatst zijn ze toch in de trein gekomen en het was niet eens een beestenwagen. Hij kan het niet helpen, dat hij het heerlijk vindt, in een trein te zitten en te reizen, net of ze geen Joden meer zijn, die dat alles niet mogen. Het is alleen jammer, dat het zo warm is en dat de raampjes niet open mogen. Een paar mensen hebben niet begrepen, dat de raampjes in ernst niet open mochten, en toen de trein bij een station stilstond, hebben

100