niet. Wat betekent een uitstel? Straks worden toch alle Joden weggestuurd. En zich verstoppen wil hij niet; hij kan niet goed genoeg komedie spelen en zou er direct invliegen. En aldoor, aldoor is er die gedachte: voor mij gaat een ander, die er niet zo goed doorheen komt als ik. De dag verloopt. Er worden veel vrijgelaten. Misschien toch, dat er nog rekening wordt gehouden met papieren? Och, dan roepen ze hem wel.
Er worden nog telkens nieuwe groepen voorgereden met de overvalwagen en naar binnen gebracht, - en het is al laat in de avond. Deze razzia is erger dan de vorigen; toen hield het altijd tegen de avond op. Ze zullen wel niet vóór morgennacht vertrekken. Nog kansen genoeg, stelt hij zijn geweten gerust, dat zich verzet tegen zijn passiviteit. „Nog kansen genoeg,” zegt hij sussend tegen zijn buurman, die zijn houding niet begrijpt.
Dan komt, van een onverwachte zijde, de kans. Een helper buigt zich naar hem en zijn buurman toe en fluistert: ‘Er wordt zo meteen een groep zieken weg gestuurd, - vrijgelaten. Ga er onopvallend tussen staan en loop met ze mee. Er wordt niet scherp gecontroleerd.”
Nu klopt er toch opwinding door zijn polsen. Verdikkeme, dit is een kans om vanavond weer thuis te zijn en het na te kunnen vertellen! Hij heeft toch wel zin om naar huis te gaan en vannacht in een bed te liggen, - en de anderen, die hier moeten blijven en niet in een bed zullen liggen, met geweld te vergeten . . .
Zijn buurman is helemaal veranderd. Het onverschillige gezicht gloeit en straalt.
„Mee!” zegt hij hees, „en opschieten! Er tussen gaan staan en ziek doen!”
Dit zal hij zeker niet kunnen: ziek doen. Maar misschien is het niet nodig.
Zijn hart klopt hoog in zijn keel, als hij in de gang, achter de buitendeur, tussen een groep zieken in staat. Hij ziet zijn vriend met slap-afhangende schouders en een van pijn vertrokken gezicht in de komedie opgaan. Hij kan dat niet, - o, al zou hij er de wereld mee verdienen, hij kan dat niet! Dan gaat de buitendeur open en de nachtlucht komt hem tegemoet, vreemd na alle benauwenis van de volgepropte schouwburg. Hij houdt opeens van
71