Sneevliet, rebel

'De afdeling heeft geen behoefte aan leden die tijdens de illegaliteit intredepolitiek bedrijven.'

'Dat is een leugen. Ik wou meedoen om te helpen.'

'Je moet tegen mij niet over leugens spreken. Daar ben ik niet van gediend, snap je dat?'

'En u kan uw rotsigaretten houden,' schreeuwde ik terug, en smeet het pakje dat ik die middag van tante Mien had gekregen naar hem toe over tafel.

Ga nu weg Sal. Straks ga je huilen. Die lol gun ik hem niet.

Ik smeet de deur achter mij dicht.

'Willem Dolleman?'

Verwonderd liet ik hem binnen. Dat was lang geleden. De laatste keer in de Schoolstraat had hij een boterkoek bij zich. En mijn brief aan Dirk, die hij aan het partijbestuur doorgaf. Maar dat wist ik niet.

'Ik wil met je spreken, Sal. De zaken gaan niet goed in Spartacus. Zonder dat de organisatie erover heeft beslist is de verdediging van de Sovjet-Unie los gelaten. Daar doe ik niet aan mee. Dat heb ik ook tegen Henk gezegd. Stel je voor, juist nu het land door Hitier is aangevallen? Dat nooit. De meningsverschillen voor de oorlog gingen over iets geheel anders. Toen was Stalin Finland binnengevallen en kon je je als revolutionair afvragen: kim je in zo'n situatie het Rode Leger ondersteunen? Trotsky meende van wel. Stalin wilde zich op zijn manier voorbereiden op de mogelijkheid van een Duitse aanval, zei hij toen. Misschien had hij gelijk. Zeker is dat het geen kwestie van leven of dood was. Nu ligt het heel anders. Als de Sovjet-Unie de oorlog zou verliezen betekent het een verschrikkelijke nederlaag voor het wereldproletariaat. En moet er helemaal opnieuw worden begonnen. In de meest ongunstige omstandigheden, onder de knoet van Hitier. Stalin dan, zegt Henk, Stalin, Stalin, Stalin. Hij is er gewoon door bezeten. Hij begrijpt niet dat een overwinning van het Rode

71