Adios companeros!

van mening waren, dat die al eerder had moeten worden gevormd. Sneevliet bij voorbeeld, al was hij later tegen de oprichting. Maar le Vieux zei vóór 1933: Al is de ervaring met het stalinisme nog zo verschrikkelijk, de Communistische Internationale nu dood verklaren betekent de Duitse kpd voor onmachtig verklaren op een ogenblik dat de strijd tegen het Hitler-fascisme nog moet worden geleverd. We moeten alles doen om de misdadige politiek van Stalin in Duitsland te bestrijden, opdat de kpd niet voor Hitier zal capituleren. Pas als het laatste zou gebeuren zou het Duitse proletariaat een zo grote historische nederlaag hebben geleden, dat de Derde Internationale voorgoed bankroet zou zijn. Dan is het ogenblik voor een nieuwe Wereldpartij gekomen, eerder niet. Anders zouden wij de toestand in Duitsland voor wanhopig verklaren, want in een zo korte tijd kan zich geen nieuwe revolutionaire partij meer vormen die de arbeiders zou kunnen aanvoeren in de strijd tegen Hitier. Toen capituleerde de kpd werkelijk, en kwam HitIer zonder slag of stoot aan de macht. Ik zal die dag nooit vergeten. Le Vieux sloot zich in zijn kamer op, liep dag en nacht heen en weer, vierentwintig uur lang. Toen kwam hij naar ons toe en zei: De Derde Internationale is dood, een nieuwe Wereldpartij moet er komen. En hij schreef zijn oproep.'

Dan, 's avonds, brengen de kameraden mij naar de trein bestemming Marseille, waar de boot zal vertrekken. Plotseling is Martin nu bezorgd geworden. 'Let goed op in Marseille,' waarschuwt hij, 'geef je koffer aan niemand af, pas op je geld.' Mijn geld? Zou hij er enig idee van hebben hoe weinig ik bij me heb? Wij zitten op het station en drinken een laatste glas wijn. Miranda komt eraan rennen, met broodjes voor vannacht in de trein, en hier is nog een tandenborstel. En zij vraagt: 'De vrienden in Amsterdam hebben zeker een afscheidsfeest gegeven?'

Ik heb maar niet geantwoord. Vaak had ik het gevoel:

7¹