Adios companeros!

komt. 'Er is om twee uur vergadering van het Wereldsecretariaat,' vertrouwt hij me toe nadat we ons uit de mensenmenigte hebben gewerkt. 'We hebben nog een uur de tijd om ergens een kop koffie te drinken.'

Hij is bijzonder vriendelijk, en wil zelfs mijn koffer dragen, maar dat is niet nodig. 'Wilt ge buiten zitten?' vraagt hij, en we strijken neer aan een tafeltje, ergens op een terras. 'Het was zeker moeilijk te gaan, met Bep en de kinderen?' vraagt hij belangstellend. Voor het eerst sinds een jaar is er weer het gevoel van vriendschap tussen ons, dat verdwenen was tijdens de scherpe discussies in de Wereldpartij van de afgelopen tijd. 'Gij hebt goede kinderen, ik ken geen kameraad in de beweging die zulke fijne kinderen heeft. 'Zo spraken wij vroeger ook. Je kunt wel zien dat de vrede is hersteld. Politieke meningsverschillen van enige betekenis zijn er niet meer. 'Het is vreemd dat de wereld zo geheel anders gaat dan wij hebben verwacht,' zegt Jacques, en glimlacht verontschuldigend. 'Stalinistische partijen die om de macht strijden, dat had le Vieux niet kunnen denken.'

Toevallig heb ik er het Overgangsprogram nog eens op nagelezen, dat le Vieux voor de Wereldpartij heeft geschreven, en zowaar zegt hij onder het hoofdstuk 'Arbeidersen Boerenregering': 'Men kan echter niet bij voorbaat categorisch de theoretische mogelijkheid ontkennen, dat, onder de invloed van volledig uitzonderlijke omstandigheden (oorlog, nederlaag, financiële ineenstorting, revolutionaire druk van de massa's, etc.) de kleinburgerlijke partijen met inbegrip van de stalinisten verder zullen gaan dan zij zelf wensen langs de weg van een breuk met de bourgeoisie.'

Jacques kijkt mij verwonderd aan. Dat hebt ge knap gevonden,' prijst hij. 'Vindt ge goed dat ik er in een artikel gebruik van maak?' Even ben ik nu verbaasd. Het is mijn eigendom toch niet? 'Maar nu moet ik weg,' zegt Jacques, 'straks ontmoeten wij elkaar op het partijbureau.'

68