Adios companeros!

aan gegeven dat de stalinistische partijen daar opnieuw verraad zouden plegen en de revolutie verraden? Dat te begrijpen is toch geen capitulatie voor het stalinisme? Is de verwachting juist, dat de radicalisatie zich in Frankrijk zal voltrekken in het raam van de communistische beweging, dan zullen zich ook daar allerlei nieuwe ontwikkelingen voordoen. Is het erg daaraan deel te nemen? Het betekent niet dat een Thorez of een Duclos plotseling revolutionaire leiders zullen worden. Het is een lang proces, en er zullen ook in de communistische partijen nieuwe krachtsverhoudingen ontstaan, die een antwoord zullen geven op de vraag hoe de revolutionaire partij van de toekomst eruit zal zien. Het is niet meer met zekerheid te voorspellen dat dit alles zich in het raam van de Wereldpartij zal voltrekken. Misschien zal zij zich, door deelneming aan dit proces, erin oplossen, en zonder het te weten meewerken aan nieuwe vormen van een wereldpartij in de toekomst. Is dat soms verraad? Als wij op die manier werkelijk de revolutionaire ontwikkeling vruchtbaar beïnvloeden, is de vraag of het wel dan niet ónze Wereldpartij zal zijn die het laatste woord heeft, toch van geen enkel belang. Als wij ons zó overbodig maken, kan ik er alleen maar blij om zijn...'

De kans om voort te gaan krijg ik niet meer, er wordt geroepen: 'Zie je, Martin, zo spreken jouw volgelingen. Denk jij er ook zo over? Dat is het gevolg van jouw politiek, het is capitulatie voor het stalinisme.'

Het is zo moeilijk je in een vreemde taal uit te drukken. Ik moest toch al mijn gedachten ordenen, en ze zijn misschien niet helemaal goed overgekomen. Ik vraag Martin of hij heeft begrepen wat ik bedoelde, en wat hij ervan dacht, maar hij antwoordt alleen: 'Tu sais que je t'aime beaucoup?'

Zijn woorden verwarren mij. Altijd ben ik bang dat de mensen juist niet van mij houden, en nu zegt Martin dit.

61