Adios companeros!

het kapitalistische Europa bereikt; en ze zal worden voltooid door de over het Amerikaanse kapitalisme te bevechten overwinning: over het verreweg belangrijkste bolwerk van het wereldkapitalisme: naar alle waarschijnlijkheid het laatste, dat zal vallen.'

Niet alleen werd een correctie op het marxisme aangebracht inzake de beslissende rol van volkeren in Azië, Afrika en Latijns-Amerika, die door Marx of Engels toch nooit centraal waren gesteld. Ook de doorslaggevende functie van het industriële proletariaat werd twijfelachtig. In de Chinese en Indochinese revoluties, later in Algerije en Cuba, zou blijken welk een betekenis voor de 'wereldrevolutie' de landarbeiders, pachters en kleine boeren zouden hebben. Mao Tse Toeng had het platteland als eerste terrein voor de omwenteling gekozen, en als reservoir van rode soldaten. Pas in de laatste fase zouden de steden worden aangevallen en veroverd, en hij wantrouwde (tot en met de culturele revoluties!) een aanzienlijk deel van de bevolking der politieke en culturele centra van het oude regime. In zijn voetspoor zou Che Guevara spreken van 'boerenlegers'.

De onthullende kroniek nu van Sal Santen omtrent zijn aandeel in de revolterende activiteiten van de Vierde Internationale betreffen Latijns-Amerika (1952-53) en de Algerijnse bevrijdingsoorlog (1956-62). Het is een onopgesmukt verhaal van een zeer moeilijke taak in een betrekkelijk kleine beweging, met veel geldgebrek en soms vreemde vogels. Als lid van het secretariaat van de 'Wereldpartij' vertoeft hij een jaar in verscheidene landen van Zuid-Amerika. En men krijgt het relaas 'van binnen uit', omtrent de poging tot organisatie van revolutionaire kernen in een gebied, waar de 'objectieve voorwaarden' voor een revolutie aanwezig zijn, maar de 'subjectieve' (het bewustzijn en de wil) nog niet. Dan, na de terugkeer in Nederland, komt het contact met de Algerijnse nationalisten, het betrokken zijn bij het namaken van 'Franse staatspapieren', het verraad

27