Adios companeros!

ropa zou hij hebben kunnen volstaan met het vervullen van een zuiver propagandistische taak, het schrijven van verhandelingen en het spreken op bijeenkomsten. Tenslotte is Ernest Mandel professor in Brussel en ook Sal Santen had zijn eerzame beroep van stenograaf zonder veel risico's kunnen blijven uitoefenen. Maar er was een thema in de beginselverklaring, dat risico's eiste. In Noord-Amerika en Europa mocht dan de revolutionaire situatie ontbreken, dat was niet het geval in de technisch minder ontwikkelde, arme, geëxploiteerde zogenoemde Derde Wereld. Vol van beroering was Latijns-Amerika, opstandig was het omstreeks 1950 nog grotendeels gekoloniseerde Afrika.

Toen na de Tweede Wereldoorlog Sal Santen zijn plaats innam in de leiding van de Vierde Internationale richtte hij zijn aandacht in het bijzonder op deze pré-revolutionaire gebieden. In het programma van de 'trotskisten' was daaraan bijzondere aandacht besteed. De uitgave van 1958 ging ook nog uitvoerig in op de opvatting dat 'de koloniale revoluties een aspect vormden van de wereldrevolutie'. En we lezen: 'Onze beweging ondersteunt onvoorwaardelijk de koloniale revolutie tegen het imperialisme, d.w.z. onafhankelijk van het klassekarakter van haar politieke leiders.' Dit gold onder andere voor Nasser, na diens nationalisatie van de Suezkanaalmaatschappij. 'Onze beweging erkent de voorhoederol, welke wordt gespeeld door de koloniale massaas, en roept het proletariaat van de moederlanden op, om de koloniale revolutie actief te ondersteunen.' Nog belangwekkender was deze passage: 'De historische ontwikkeling van de proletarische en socialistische revolutie in onze tijd heeft een andere koers genomen dan die, waarop de grondleggers van het marxisme en Lenin rekenden. Het is nu duidelijk dat, beginnend in Rusland - een betrekkelijk achterlijk land - de revolutie als het ware voortschrijdt van de periferie naar het centrum. Zij raakt in de eerste plaats de koloniale en afhankelijke landen, voordat ze de landen van

26