Adios companeros!

Moskou en de Derde Internationale daar sinds 1918 het standpunt ingenomen, dat de 'nationale bourgeoisie' (de Kwo Min Tang) gesteund moest worden in haar strijd tegen buitenlandse overheersing en feodalisme. Ook Mao Tse-Toeng (later zowel lid van de cpc als van de Kwo Min Tang) had dit standpunt aanvaard, om binnen de Kwo Min Tang de boeren en arbeiders te kunnen winnen voor de sociale revolutie. (En Sneevliet, onder zijn schuilnaam Maring, had dit standpunt bij de vorming van de partij toegelicht.) Maar het werd in China duidelijk dat de klassetegenstellingen toenamen, doordat de bourgeoisie (aangemoedigd door militairen en semi-feodalen) de medewerking der communisten gebruikte om hen weerloos te maken, en om het proletariaat aan zich te onderwerpen. Het resultaat van dit verraad bleek in 1927, toen Tsjang Kai Tsjek een bloedbad aanrichtte onder de revolutionairen. Aan Stalin werd verweten, dat hij desondanks was voortgegaan hulp te verlenen aan de Kwo Min Tang.

Als politieke factor was de Vierde Internationale echter zeer zwak, en ze speelde tijdens de Tweede Wereldoorlog geen rol van betekenis. Waar revolutionaire bewegingen bestonden en actief waren (in Joegoslavië, Griekenland, Albanië, China, Vietnam) in de strijd tegen het Duitse, Italiaanse en Japanse fascisme, werden zulke stromingen geleid door toen nog klassieke communistische partijen. Maar in 1943 werd door de Russen de Derde Internationale opgeheven (als concessie aan de burgerlijke bondgenoten) en de aanhangers van de Vierde Internationale kwamen clandestien al in februari 1944 in Frankrijk bijeen om de 'trotskistische' beweging weer op gang te brengen. Op de vervolgens gehouden congressen ging men uit van de overtuiging, dat de oorlog het kapitalisme ernstig had geschokt: de ellende, het verlies van miljoenen mensenlevens, de opstandigheid in de afhankelijke gebieden (het eerst in Azië) de verwachte economische crises... alle kwalen van het kapita-

23