Adios companeros!

op het Rode Plein, met achter zich Leo Trotsky. Als afgezant van de Derde Internationale speelde hij een karakteristieke rol in de gecompliceerde Chinese revolutie, en bij de oprichting van de Chinese Communistische Partij. Dan komt de breuk met Moskou: Sneevliet wordt in 1923 leider van het nas (Nationaal Arbeids-Secretariaat) twee jaar later verlaat hij de Communistische Partij, om dan een zelfstandige weg te gaan met de rsp (Revolutionair Socialistische Partij, 1929-1934) en de rsap (Revolutionair Socialistische Arbeiderspartij, 1934-1940) om ten slotte tijdens de Duitse bezetting met het illegale mml-front (Marx-LeninLuxemburg-Front) te gronde te gaan: op 13 april 1942 werd Sneevliet met een aantal geestverwanten gefusilleerd.

In dit aangrijpende geschrift vindt men de aanloop tot het hier ingeleide nieuwe boek. Sal Santen kwam uit de jeugdgroep van de osp (Onafhankelijke Socialistische Partij, 193 2-1934) waarvan de resten opgingen in de rsap. Hij raakte echter in de ban van het 'trotskisme', waarvan Sneevliet zich onderscheidde. Deze hield vast aan het nas als radicale proletarische kern, terwijl Trotsky voorstander was van het werken onder de grote massa van een organisatie als het nw. Bovendien voelde Sneevliet weinig voor het stichten van een Vierde Internationale zonder de basis van levenskrachtige partijen in een voldoende aantal landen. Ook over de politiek van de links-marxistische poum in de Spaanse burgeroorlog liepen de meningen uiteen. De Duitse bezetting maakte al zulke verschillen en geschillen ij del. Na de oorlog en de uitroeiing van een groot deel van het links-marxistische kader bleek, dat naast de sociaal-democratie de Communistische Partij zich als 'rode beweging' nog het best had gehandhaafd.

Toch waren er in ons land en in de wereld kernen gebleven van dusgenaamd trotskisme, ook na de dood van Leo Trotsky, die in 1940 verraderlijk was vermoord door een agent van het stalinisme. Zijn naam werd opnieuw het

16