Adios companeros!

naar Europa terug. Er zal over tien dagen een conferentie van het Bureau zijn in Chili, en ik moet daar zo gauw mogelijk naartoe. Ook Paul Firelle zal er zijn, hij is er speciaal voor uit Europa gekomen. Ik heb niet eens het geld om terug te gaan naar Santiago, zeg ik tegen Carla. Zij vindt echter dat ik in elk geval de conferentie moet bijwonen. Zij zal mijn reis betalen, dan kan ik intussen een nieuwe datum voor de boot afspreken. Ik zeg 'ja', maar ben totaal door mijn fut heen.

Eindelijk, drie maanden later dan hij had beloofd, komt Jaime in Santiago aan. Hij is niet erg vriendelijk, deze keer; verwijt mij, naar Nederland terug te gaan. Een dergelijke beslissing kan alleen de Wereldpartij nemen, houdt hij me voor, het is pequeno burgués, kleinburgerlijk, individualistisch, om persoonlijk daarover te beslissen. 'Jij handelt onder de druk van je vrouw,' verwijt hij mij, maar dan laat ik hem een telegram zien waarin zij mij zegt: blijf daar ginds.

Het is mijn eigen besluit, en daar kan niemand meer iets aan veranderen. 'Jij hebt me duizend beloften gedaan, maar me steeds weer in de steek gelaten,' antwoord ik verbitterd. Van de elf maanden in Latijns-Amerika hebben we één maand kunnen samenwerken. 'Je denkt toch niet dat ik me maar zo kan verplaatsen? Als ik van huis wegga is het ook voor maanden, en dan moet ik eerst van alles in orde maken,' zegt hij hees. 'Natuurlijk, maar je hebt mij laten stikken,' verwijt ik opnieuw.

'Les camarades de la-bas te saluent,' zegt Paul Firelle, als wij even samen zijn, kort nadat hij het vliegveld heeft verlaten. En dan: 'De kameraden hier hebben nogal wat kritiek op je, je schijnt met iedereen in conflict te zijn.' Ik haal mijn schouders op, antwoord: 'Ik ben hier zelf terechtgekomen in een crisis van de beweging. Alles lijkt mooi in Europa, maar de beweging was hier niet voorbereid op de taken

103