Laten we vader eruit gooien

bijna ongeduldig: ‘Maar wat heb je nou aan de bouwfakke as er niet gebouwd wordt? Een mens wil toch vooruit komme in de wereld! Dat wil iedereen. Je krijgt je loon en je kunt ervan leven - maar een echt mens wil toch nog wat meer ? En op een goeie dag word je werkloos, je loopt er met je vrouw en je kinderen arremoeiig bij, en er is niks waar ik met permissie meer de pest aan heb dan slecht in de kleren te zitte en margarine te vrete, en je hand op te houwe. En heeft eigenlijk gezegd niet elk verstandig mens daar de pest an ? En daar maak ik zo langzaam aan kennis met de onderwereld en ik zit inene dik in de vrinde, allemaal aardige gozers, en ineens kom ik met twee rooie ruggen thuis. Ik kreeg de tranen in de ogen, zo blij as die Leida met me arme schapen waren; dat is een mooi gevoel, als je ziet hoe je met wat pegels die toch niemand mist je huisgezin gelukkig kan maken... Goed, ik ben er ook wel eens naast geweest, sof gehad... een brandkassie weggehaald, en hoe is een mens, ongeduldig en nieuwsgierig, me kameraden wilde zo graag wete wat erin zat en we stopte met de auto op een eenzaam weggetje, ik peuter het dingetje open; inene zoeklicht, veldwachters, twee jaartjes gebromd... Wie hebbe ons opgebracht: de veldwachters, wie ons veroordeeld: de rechters, wie een pleidooi van likmevesje gehoue: De avvekate, wie op ons moete passé: de cipiers, en wie was de baas van het spulletje: de directeur van de bajes, een heel net iemand waar ik goeie vrinde mee was. Maar wat moste nou al die mense beginne zonder ons, de jonges van de onderwereld? stempele moste ze zonder ons.’

Zo kreeg ik een heel nieuwe visie op een belangrijk deel van onze maatschappij, een eigenaardige sociologie, die rechters, advocaten, rechercheurs, cipiers en onderwereld als een gemeenschap beschouwde, waarin de een de ander bestaansrecht verschaft; en ik wist er geen woord tegen in te brengen. De vier jaren opsluiting hadden bij de heer Fles-

145