Een heer om port mee te drinken ...

klein, en iedereen voorzag ik van overvloedig krullend en dik haar. Rijkdom, 'vijftig cente', betekende niets voor me, maar het geluk en het succes! Denkt men aan rijkdom, wanneer de hulde zo spontaan en bewonderend uitvalt? Men stelle zich eens voor: fijner dan Adri kon ik het! Sidderend en ijl vervaagt het klokkenspel - naar het open venster stijgt bloemengeur op, en er is iemand die m'n werk mooi genoeg vindt om er direct vijftig cent voor over te hebben...

Ik verzweeg mijn succes zorgvuldig voor m'n familie; stel je voor, dat ik ze allemaal te tekenen kreeg... Ik verzweeg veel in die tijd, ik had geleerd m'n mond te houden na een pijnlijke scène, waarbij vaak het woord 'naakt' te pas kwam. De onschuldige aanleiding was een trots opgehangen naakttekening van een rank meisje geweest; een oude-vrij sterachtige huishoudster en een onaangenaam familielid hadden er 'aanstoot' aan genomen. Zoiets tekende men niet 'uit'. Wanneer me later op temerige toon gevraagd werd wat ik zoal maakte, antwoordde ik steeds: 'Oude mannetjes en vrouwtjes, appels en stoelen...'

'Leer jij maar eerst een stoel goed tekenen,' merkte Adri op, toen ik hem het geval vertelde. De lucht van terpentijn en koffie; Adri met een rode fez op corrigeert; we werken of ons leven ervan afhangt. Pauze. 'Schoffie, schenk in!'

O, de jongste te zijn en 'schoffie' genoemd te worden... Een schoffie met roetzwarte houtskoolvingers dat op nonchalante manier gecommandeerd wordt, 'als nog onnozel zijnde' volgens Adri, die in mijn ogen al zielig oud is met zijn dertig jaar. Een schoffie te zijn nog te dom om te merken hoe ellendig zwak en ziek Adri eruitziet, hoe hij van koorts rilt en kinine slikt. Later, in Bahia, liet het leven me weliswaar een ander soort koorts zien, een massakoorts tegelijk met de gewenste opaalluchten, later... maar toen was ik geen schoffie meer.

Zei ik niet, dat het jaar 'teken- en schilderonderricht' een goede overgang was tot de avontuurlijke chaos van la-