Een heer om port mee te drinken ...

'Waarom niet?' vroeg ik nieuwsgierig.

'Ik hou van een jofele vent, die lekker dansen kan bij een draaiorgel of een harmonika. Dat hij oud is, is zo erg nog niet, maar bij ons in de Jordaan heb je ook jofele oude kerels - en danse dat die kenne... of het voor het circus is.'

Nu had ook ik geen vrolijke voorstelling van mijn pa en dansen bij straatorgel of harmonika was er beslist niet bij. Hij las rustig een krantje, dronk hoogstens een borreltje voor het eten en daarmee had hij de grens van zijn ontspanning en amusement bereikt.

Op een avond was mijn moeder door een losbandig familielid meegenomen naar een dilettantenvoorstelling van iets dat, als ik mij goed herinner, 'Schloss meiner Traume' heette. Daarop volgde een nogal luidruchtig bal, waarbij mijn moeder de kammetjes uit haar haardos verloor en, wat nog erger was — vooral door zijn symboliek —, de trouwring die haar een beetje te wijd was geworden, zodat ze ten slotte met gloeiende wangen en tamelijk loshangend haar thuiskwam, het fraaie lied neuriënd: 'Gib mir die Hand mein Leb en, komm auf mein Schloss zu mir' — of was het 'Reich mir die Hand'? Een echtelijke scène vormde vanzelfsprekend het sluitstuk van dit schouwburgbezoek.

En ik zie haar nog thuiskomen, terwijl ik weer bij mijzelf dacht: 'Eens, eens ga ik ook wel!'

Maar ditmaal ging ik niet, zij ging. Ook ditmaal werd ze meegenomen naar de Hollandse Schouwburg, niet om te dansen en de kammetjes uit haar haren te verliezen, want men danst niet in het voorportaal van de hel.

Toen zij weg was zat ik dagen lang voor mij uit te staren in een soort paniekachtige stompzinnigheid — vervuld van herinneringen en stukjes van herinneringen aan ha ar, maar ook aan heel andere dingen: ik zag de katten die ik gehad had en de glinsterende kiezelstenen en de knikkt uit mijn kindertijd. Dat duurde dagen en dagen en de c a-gen duurden eindeloos.

In het holst van een koude, regenachtige herfstnaot