Brieven uit Jeruzalem

uitgaan. Roerloos zijn. Angstig zijn. Den dag laten heengaan. Niet bewegen.

De middaguren zijn gedaald. De schaduwen leggen zich al in de dalen. Ik ga naar de laatste gebeden: middag- en avondgebed. Naar de Duitsche Plaats, waar R. Chaim Sonnefeld in de gebeden zal voorgaan.

Ik ben vroeg. En ik kijk uit. Heel dicht bij bouwt de Omarmoskee, op de plaats, waar onze Tempel is verwoest. De Klaagmuur. Ik hefken hem aan de steenblokken en aan de bundels zwaar gras tusschen de spleten. Het avondspel van licht en schaduw is begonnen. In de lucht. Over de lage bergen. Door de diepgelegen dalen. De Olijfberg dichtbij met zijn sierlijke gebouwen en torens.

Dan de gebeden. De stem van R. Chaim, als de stem van Jeremiah dreigend. Zijn gestalte, groot en geweldig in het licht van de kerklamp.

Maar dan de genade. Wij komen buiten. Slutzkin, Leizer Slutzkin, mijn beste Joodsche vriend, heeft een berg druiven laten halen. Een goede vrouw komt met water. Ik zwelg als een leege hond. En met volle handen de druiven in het water. Heerlijk, handen in koel water. En de druiven eten. Een voor één. Dit te weten: eeuwen na den brand van Jeruzalem, staan wij hier. En wij eten druiven van het Joodsche Land. In iedere druif, die breekt tusschen tanden en lippen, te proeven Gods vertroosting.

Alle droefheid is geleden. Samen geschaard zeggen wij de zegenbede over de nieuwe maan. Groot te midden van de zijnen R. Chaïm Sonnefeld.

VI.

De drie weken zijn voorbij. En deze Sabbath was de Sabbath der Vertroosting. Ik mag mij weer over-82