Door storm en duisternis

luistervinkje gespeeld en gehoord, hoe er naar Radio Oranje werd geluisterd.

'Ik schrok me dood', zei bakker Jansen, 'toen op een dag twee lui met een auto voor de deur kwamen, Jan had naar de moffen geschreven. Dat Engelse broeinest hier in het dorp moest eens flink worden uitgeroeid. Wat moest ik doen?' klaagde bakker Jansen, 'ik kon mijn eigen zoon niet in de steek laten, en bovendien welke gevaren zou ik lopen als ik die kerels de deur uittrapte, wat ik het liefst zou hebben gedaan.'

Jan trok zich langzamerhand van zijn ouders niets meer aan. Hij volgde gewoon een systeem van afdreiging. Hij placht te zeggen: 'Als jullie dit of dat niet doen, dan vertel ik aan de Duitsers, dat jullie ook niet goed bent, en dan weetje wat er gebeurt.' Prikkebeen was een spion, die door de Duitsers naar het dorp was gestuurd om iets uit te zoeken. Wat ze precies zochten, wist bakker Jansen niet, maar het moest wel heel belangrijk zijn. Anders zouden de moffen er niet zoveel werk van gemaakt hebben. 'Ik heb er ook geen idee van', zei Gijs met zijn domste gezicht. Slapeloze nachten had bakker Jansen ervan. Hij wilde waarschuwen, maar hij wist niet bij wie hij moest zijn. Tenslotte had hij besloten, Gijs alles te vertellen. Die moest dan maar zien, hoe de waarschuwing verder kwam.

'Op mij letten ze teveel', zei vader Jansen klagend, 'ik heb twee spionnen in huis, elke dag en elke nacht. Mijn eigen zoon en die lammeling van een Prikkebeen.'

'Ik zal zien wat ik eraan doen kan', stelde Gijs hem gerust, 'en voor de rest: kop op. Je zult zien, dat alles nog wel terecht komt.' Maar bakker Jansen bleef neerslachtig. Zijn zoon praatte erover dienst te nemen bij de Duitsers. Hij wilde bij de SS of zoiets. 'Als dat gebeurt, schop ik hem het huis uit. Er kan gebeuren wat er gebeurt, maar dat néém ik niet. Mijn vrouw zal er nog meer hartzeer van krijgen dan ze toch al heeft, maar als mijn zoon het uniform van de vijand aantrekt, heb ik geen zoon meer. Dan is hij voor mij dood, eens en vooral.'

Zo bracht de oorlog en de bezetting scheiding in de gezinnen. Bij sommige mensen bracht de beproeving de beste eigenschappen van het karakter naar voren, bij anderen juist de slechtste.

73