Door storm en duisternis

HOOFDSTUK III

Er op of er onder

Om te vertellen hoe Lien Tholen op de boerderij van Gijs Veldhuizen terecht gekomen was, moeten we nu enige maanden in onze geschiedenis teruggaan en wel tot aan de weken voordat op dinsdag 25 februari 1941 de reeds meermalen genoemde Februaristaking in Amsterdam uitbrak. In de weken, die aan deze datum voorafgingen, was de bevolking van de hoofdstad op ergerlijke wijze door de Duitsers gesard, in het bijzonder door hun Nederlandse helpers, de landsverraderlijke elementen van de knokploeg der N.S.B., de zogenaamde W.A. (Weer-Afdeling) en van andere nationaal-socialis-tische organisaties. Vooral de Joodse inwoners van de stad aan het IJ moesten het ontgelden. Leden van nationaal-socialistische organisaties, soms in uniform, maar dikwijls ook in 'gewone' kledij, drongen de huizen binnen waar Joodse Amsterdammers woonden, sloegen de inboedel kort en klein en mishandelden de bewoners, 's Avonds drongen ze café's en melk- en ijssalons binnen en als zich Joden onder de bezoekers bevonden, werd alles kapot geslagen. Er ontstonden vechtpartijen. De Amsterdamse politie, die voor het grootste deel aan de kant van de burgerij stond, deed wat zij kon, maar was dikwijls machteloos, omdat de Duitse soldaten altijd de partij van de ordeverstoorders kozen. Eind januari en begin februari gingen leden van de W.A. aan de café's bordjes rondbrengen met het opschrift: 'Voor Joden verboden.' Veelal weigerden de eigenaren van de zaken deze bordjes in ontvangst te nemen of ze op te hangen. Dan ontstonden nieuwe vechtpartijen. Op de avond van de 7e februari bijvoorbeeld werden in het grote café 'De Kroon' aan het Rembrandtplein de spiegelruiten met stenen ingesmeten door geuniformde leden van een nationaal socialistische organisatie. De dag daarop werd op vele plaatsen in de stad gevochten. Al deze gebeurtenissen hadden de bewoners van de Joodse buurten in hevige opwinding gebracht. Men wist, dat de politie aan de zijde der burgerij stond, maar men begreep al te goed, dat de NSB en de Duitsers de baas waren. Jonge mensen uit de Joodse buurten dromden samen om te overleggen hoe zij zich zouden kunnen ver-

48