Joden in nood!

letariërs,.... gaan ze naar Palestina____ worden ze wéér

proletariërs.... kunnen ze toch beter hier blijven wonen", en zijn oogen glijden verheerlijkt langs de boeken en lief־ koozend langs de zijden pij.

Ja, de wonderrebbe is niet mesjogge!

״Maar is het Zionisme dan volgens u toekomstloos?"

״Toekomstloos____ wat is toekomstloos?____ Kijk eens,

als alle Joden nou naar Palestina gaan," de rebbe kijkt diep־ zinnig en spreekt fluisterend. Ik voel: zóó spreekt hij tot zijn volgelingen, wanneer hij zwaar geschut in stelling brengt:

״____kijk eens____als er nou in Palestina niets dan Joden

wonen____ waar moeten dan de sjabbesgoim vandaan

komen?"

Sjabbesgoim, niet־Joodsche lezers, zijn de Christenen, die tegen vergoeding op den Sabbath voor den geloovigen Jood het vuur ontsteken.

Spira heeft blijkbaar geen behoefte aan een ernstig ge־ sprek. Hij babbelt weer genoegelijk over nietszeggendheden. Over zijn rheumatiek. Over de vele brieven, die hij eiken dag ontvangt, en die op schrijfmachines worden beant־ woord. Over Weenen, waar hij een kuur heeft ondergaan.

Ik geef geen kamp. Breng het gesprek op het algemeen belang van doelmatige rheumatiekbestrijding.

״Dat moest de staat toch eigenlijk doen, Herr Ober־ rabiner".

״Ach wat____de staat", zegt hij geringschattend.

״Niet zoo minachtend, Herr Spira. De staat doet hier

toch zeer veel____overal mooie wegen en scholen. Ik heb

hier in Mukacevo zelfs een gymnasium, een Hebreeuwsch gymnasium gezien."

Die prik is raak! De wonderrebbe is opeens razend van woede en vergeet alle voornemens om gereserveerd te doen.

״Wat gymnasium----? Dat is een schande! Worden de

menschen daar beter van____als ze Engelsch en Fransch en

66