Joden in nood!

Er leven in Warschau honderden gezinnen in kelderwo־ ningen, waar nooit een lichtstraal doordringt, omdat er geen vensters zijn. De menschen — zestien in een kamer trof ik ergens aan, elders waren het tien, negen, maar nooit minder dan vijf — bewegen in deze spelonken op den tast, leven als mollen.

״Er zijn huizen in Warschau", had men mij vooraf ge־ zegd, ״waar vijfduizend menschen wonen."

Ik begrijp thans hoe het mogelijk is.

Het werd een tocht van uren, een tocht der ellende.

En aan het slot zegt de schoenmaker: ״U heeft nog niet

het ergste gezien----bij Smocza vergeleken is dit nog een

paradijs!"

״Doet de regeering dan niets?"

״De regering? Die zegt: mamy klasne kropoty. Wij heb־ ben onze eigen sores, onze eigen zorgen."

Je hebt gelijk, schoenmaker, de regeering van Polen heeft te veel zorg om van Nalewki grijze haren te krijgen: bijna de helft der staatsbegrooting gaat weg aan militaire uit־ gaven!

Er is woningnood in Warschau, voor joden en christenen, maar voor de gezinnen met de meeste kinderen is de wo־ ningschaarste het wreedst. Het woningtekort, dat Neder־ land, jaren her, kende, is kinderspel bij dezen nood. De strijd om het bestaan heet in het Poolsch: het gevecht om twee kamers, want voor de derde moet belasting betaald worden. In die twee kamers vindt al het levensverrichten plaats: voortplanting en dood.

Er is niet alleen woningnood bij de menschen. Er is ook overbevolking bij het ongedierte van Nalewki: bij de wand־ luizen en de kakkerlakken.

Kakkerlakken en wandluizen voeren gezamenlijk den strijd tegen den Jood: óm de woning!

De Jood verdedigt zich aanvankelijk: hij leent van zijn

38