Daar zaten wij, impressies over 'Londen '40-'45'

Overeenkomstig zijn orders zou kapitein Sissingh proberen de ‘Paulus Potter’ noordelijker te sturen, op Spitsbergen aan en dan oostwaarts. Hoe verder naar het noorden hoe minder kans dat de Duitsers hen zouden kunnen grijpen.

Koers noord - koers noord. Het duurde niet lang of het schip raakte tussen het drijfijs. Eerst waren het nog slechts losse schotsen die zich gemakkelijk op zij lieten duwen, maar gaandeweg werden het grote ijsvelden. Verder naar het noorden kon men niet gaan zonder gevaar voor schip en lading. Aan een ingevroren schip zouden de Russen ook niet veel hebben. Men hield dus wat zuidelijker aan en kwam daardoor in de buurt van wat Amerikaanse koopvaarders die tot hetzelfde konvooi hadden behoord. De schepen werden spoedig door een Duits verkenningsvliegtuig ontdekt. Daarop volgde een geconcentreerde aanval van zeven bommenwerpers. Weliswaar kregen ook de Amerikaanse schepen ruimschoots hun deel van de aanvallers, maar allengs werd het duidelijk dat de opdracht luidde: de ‘Paulus Potter’ moet, in elk geval, hoe dan ook, tot zinken worden gebracht. Het afweergeschut werkte aan beide kanten, omdat de vijand zowel aan bak- als aan stuurboord aanviel. Dat stelde aan de bemanning zware eisen. Zo geducht was evenwel de verdediging dat ook deze Duitse aanval mislukte. Het schip zette zijn reis voort volgens de voorgeschreven koers.

De zeven bommenwerpers hadden zich bij een groot eskader vliegtuigen gevoegd, dat aan de horizon zichtbaar was. Een nieuwe groep bommenwerpers maakte zich los voor de volgende aanval. Het wapen, dat de Duitsers nu gebruikten, was vrij nieuw. En zeer gevaarlijk. Ratelmijnen! Deze mijnen behoefden niet óp of vlak vóór het schip gegooid te worden om hun helse werking te kunnen uitoefenen. Ze werden op goed geluk zo dicht mogelijk in de nabijheid van de ‘Paulus Potter’ geworpen. Door de ontploffing van deze ratelmijnen geraakte het water in zo heftige beroering, dat de platen en spanten van het schip lostrilden. Klinknagels sprongen uit hun gaten.

Machinist Kluwen rapporteerde:

‘Schotten van de kolenbunkers kapot. De kolen zijn in de machinekamer en op de vuurplaat terecht gekomen.’

De vuren konden niet meer gestookt worden. Onder de benarde omstandigheden was er geen denken aan dat de machinekamer kon worden geruimd.

De vaart ging uit het schip. Spoedig daarop ontsnapte een dichte wolkstoom uit de machinekamer. Alles wees erop dat de hoofdstoomleiding kapot was. De mannen van het zwarte koor met hun naakte bezwete lijven kwamen uit hun hol beneden naar boven. In de vrieskou van de Poolzee vormden ze het levende decor van een hels tafreel. Rondom was de zee in hef

84