Daar zaten wij, impressies over 'Londen '40-'45'

Stockholm in. Bij geruchte vernam ik dat parallel-diensten werden georganiseerd voor de zwarte zenders, die andere landen bestreken. Het moet een enorme onderneming zijn geweest. Officiële naam: Parrot service, de papagaaien-dienst... een zinvol uithangbord.

Ik beschrijf dit allemaal zo luchtig, omdat ik er, vijfentwintig jaar later (eindelijk) afstand van kan nemen. In werkelijkheid was het een zeer grimmige bedoening. De Flitspuit was vrij ongegeneerd in zijn woordkeus, maar nooit heb ik van mijn Nederlandse bazen de opmerking gehoord: Moet dat nou zo? Ik paste terdege op, dat per saldo alles verantwoord zou kunnen worden, en dat kostte me weinig moeite want al heb ik een aangeboren gebrek aan respect voor het gezag, als het puntje bij het paaltje komt, loopt er geen gouvernementeler mens rond dan uw dienstwillige dienaar. Het grimmige van dit werk was echter, dat het me inniger dan ooit in contact bracht met het leven aan de overkant van de Noordzee. Elke dag lag er een Himalaya van telegrammen op mijn bureau. Aftreksels van de kleine Nederlandse pers. Met al zijn jammer en ellende van de oorlogstijd, zoals die in de kleine details van het leven in dorp en gehucht te voorschijn kwamen. Ik geloof dat ik een beter overzicht had van wat in bezet Nederland gebeurde dan de mensen in ’t vaderland zelf. En ik, elke avond achter mijn dictafoon zitten, vijf-, zesduizend woorden in de toeter weg-spreken... voer voor het programma van de volgende dag. Het werk voor de zender-belazer was bij-werk, dat wil zeggen, vanwege de onverantwoordelijkheid der regering van het Koninkrijk der Nederlanden, was me een streng verbod opgelegd: nooit op kantoor. En daar zat ik dan ’s avonds in mijn eigen gezellige huiskamer, met vrouw en kinderen onder het veilige dak, in het vrije Engeland met redelijk goed eten... en speelde het onderdrukte Ne-derlandertje. Ze hebben me herhaaldelijk verzekerd, de autoriteiten van eigen land en van Engeland, dat het nuttig werk was. Dat zal wel, en ik zou moeten liegen indien ik beweerde dat ik het met tegenzin deed. Maar nu ik erover schrijf bekruipt me weer het nare gevoel, dat altijd op de loer lag, wanneer ik voor die jèn-zender werkte: ‘Jij zit lekker in je veilige cocon, jij ellendeling.’

Die Flitspuit heeft voor het overige wel enkele zotte situaties in de wereld gebracht. In het jaar 1942 kwam de stroom Engelandvaarders goed in beweging. Ze trokken dwars door Frankrijk en Spanje en Portugal, en als de heren van de Nederlandse ambassades in het buitenland zich niet al te veel met die moedige jongens bemoeiden, kwamen die Engelandvaarders zelfs in Londen terecht. Anderen waagden de oversteek per boot, sommigen hadden een motorboot weten te veroveren, enkele fikse jongens kwamen met een kano over de Noordzee naar Engeland gepeddeld. Groene zwa

44