Daar zaten wij, impressies over 'Londen '40-'45'

zien. De jonge vrouw, die de programma’s aankondigde en de meeste teksten voorlas, heb ik bij mijn weten, nooit ontmoet; zij was de dochter van een in Nederland bekend tekenaar, dat is alles wat ik ooit van haar heb geweten. Een enkele maal heb ik op mijn radio thuis de programma’s kunnen horen.

Toen ze me eenmaal in dat bootje hadden geshanghaid, ontdekte ik al spoedig dat in een oorlog het woord ‘onmogelijk’ uit alle woordenboeken verwijderd wordt. Als die zender-belazer dan de indruk moest wekken in bezet Nederland te staan, nou dan zouden de Engelsen weten waar ze mee waren begonnen. Ik ontwierp een hoogst origineel plan. De korte weergave van de fantastische inhoud kwam hierop neer: zet in Stockholm een dienst op, die alle Nederlandse kranten in een gewoon abonnement probeert te pakken te krijgen. De Nieuwe Rotterdamse Courant even goed als het Bullewijkse Nieuwsblad, ja als het erop aankomt nog eerder de Bullewijker en de Boerkoolstronkeradeelder Courant dan de officiële grote bladen. Alleen, de verwezelijking van die gedachte moest een vermogen kosten. Maar ik was nog niet klaar. Ga vervolgens, fantaseerde ik, in Stockholm al die krantjes direct en heel secuur laten lezen. En telegrafeer dan uitsluitend het onbelangrijke nieuws naar Londen door. Ja, U leest het goed, het onbelangrijke, niet het belangrijke nieuws. Dus: in Lutje-wierum is een stier losgebroken, die de landbouwer Kees van Hengstum over het hek van zijn eigen tuin in de mesthoop heeft geworpen, de vaalt liep slechts weinig schade op. Dat soort nieuws. Mijn redenering was: hoe meer je van die volstrekt onnozele berichten kunt uitzenden, hoe sterker de suggestie wordt dat die zender in Nederland staat. Want in Lutjewierum kunnen ze ’t controleren.

In enigszins normale tijden zouden zulke voorstellen voldoende toereikend zijn geweest om mij zonder verder attest levenslang inwoner van Santpoort te maken, maar niks hoor. De heren op de Olympus in Whitehall waren geestdriftig. Zoiets gedurfds hadden ze nog nooit onder ogen gehad. Niet alleen dat het plan tot op de letter werd uitgevoerd, ik prijkte sindsdien op de lijst van lieden die beslist geraadpleegd werden als de góden met een of ander probleem omhoog zaten. Aan deze reputatie dankte ik het dat ik behoorde tot de lieden, wier advies werd gevraagd over: hoe kunnen we de Duitse soldaten zó demoraliseren, dat ze aan geen invasie zullen durven denken. Toen ontstond het boekje ‘Kleines Woerterbuch fuer die Wehr-macht’, bevattende een schone reeks uitspraken, die naast elkander werden gedrukt in het Duits en in het Engels. ‘Die Wellenbrennen’... ‘the waves areonfire.’ ‘Wir versaufen’... ‘we are beingdrowned’. Die boekjes werden boven Duitse garnizoens uitgestrooid.

Om tot de zender-belazer terug te keren, de Engelsen richtten hun dienst in

43