Daar zaten wij, impressies over 'Londen '40-'45'

voor te stellen als een spin in een web.

Ergens diep in the countryside hadden de Engelsen een ‘monitoring service’ ingericht. In totaal moeten er duizenden mensen bij betrokken zijn geweest. Ontelbare ontvangtoestellen luisterden vierentwintig uur lang, elke minuut, naar elke uitzending van elk station in elk land dat door de Duitsers was bezet. Muziek, zang, nieuwsberichten, commentaren, redevoeringen - alles, maar dan letterlijk alles, werd op wasrollen opgenomen en nog diezelfde nacht keurig op stencils uitgetikt, nadat het eerst door een divisie tolken in onberispelijk Engels was vertaald.

Elke ochtend tegen zeven uur belde een motor-ordonnance aan de flat van Sir Charles. Het pakje bevatte een stapeltje gestencilde vellen papier, van een dertig centimeter hoog. Elke dag opnieuw. En elke ochtend begon Sir Charles te lezen. Af en toe maakte hij een kleine aantekening op een stukje papier. Soms sloeg hij een paar velletjes terug om nog eens te lezen wat daar stond. In dat vreemde kale hoofd van hem wentelden ontelbare radertjes. Hij had een geheugen als een computer. Hij wist precies wat hij verleden week over hetzelfde onderwerp had gelezen, of veertien dagen geleden, of een maand terug. Hij legde, in gedachten, de tekst van eenzelfde bericht uit Berlijn naast de woordkeus zoals Warschau het had uitgezonden. Een commentaar uit Boekarest naast een beschouwing over hetzelfde onderwerp uit het door de Duitsers bezette Radiostation Parijs. Het was een enorme vergelijking met één onbekende X. Die X was: waar liggen, in de verschillende landen, de aangrijpingspunten voor de Britse psychologische oorlogsvoering. Laat ik een voorbeeld uit de praktijk geven.

Op zekere dag vond Sir Charles in een uitzending uit Denemarken een klacht dat de Deense varkensfokkers het vertikten de varkens op vlees te fokken in plaats van op bacon. Toen redeneerde de computer: de Deense boeren hebben altijd op bacon gefokt, omdat ze exporteerden naar Engeland; wie naar Duitsland wil exporteren, fokt op vlees; als derhalve de Denen het verdraaien om op vlees-fokken over te gaan, bewijst dit, dat ze daar op het Deense platteland niet geloven dat Duitsland zal winnen op alle fronten. Koppie... koppie!

Maar dit soort rebusjes was niet de voornaamste taak van Sir Charles. Dit soort raadseltjes oplossen, was eigelijk het karwei van andere lieden, voor hem niet meer dan een liefhebberijtje. Ernst was dat de oude koningstijger in Downingstreet number 10, Minister-President Winston Spencer Chur-chill, elke dag van Sir Charles een velletje papier kreeg, nooit meer dan één velletje kwarto en de regels getikt met een grote spatie. Dat velletje bevatte de neerslag van de dertig centimeter hoge stapel gestencilde papiertjes. Zo bleef Churchill bijl

Een wonderlijke sijs deze Sir Charles. Nooit kwam hij de straat op. Nooit

36