Daar zaten wij, impressies over 'Londen '40-'45'

ik met anderen praat. Daar zat ik, Meyer Sluyser, geboren in de Markensteeg nummer negen in Amsterdam, samen met wie-weet-welke hoge pieten van His Majestys Government, een revolutie voor te bereiden. Tweedehands Lenin, Leon Trotzky uit de Hema. We jongleerden met politieke denkbeelden. We wogen ze. We zochten naar een reeks ideeën met voldoende politieke potentie om een kruit-vat op het randje van exploderen te houden.

Op die eerste bespreking zijn nog vele gevolgd. Gezeten eerste rij klapstoe-len achter de operatietafel, zag ik een formidabele organisatie zich gaandeweg ontplooien. Niet volgens een vooraf tot in details bedacht schema... dit waren immers geen Duitsers, maar Engelsen. Ze leefden en werkten empirisch. ‘They just muddled through.’

Vanaf 1933 had ik met veel ontzetting en weinig respect de Nazi-propa-ganda gadegeslagen. In de strijd tegen Het Kwaad had ik zeven jaar lang mijn partijtje meegeblazen. Ik had geleerd gevaarlijk te leven, maar ik heb er nooit een seconde spijt van gehad. Ik dacht:

‘Als we gekookt worden, gaan we toch allemaal in dezelfde pot, maar dan heb ik tenminste het plezierige gevoel dat ik het verdiend heb.’

In september 1940 wisten die malle Engelsen niet dat ze de oorlog eigenlijk hadden verloren en daarom vochten ze door tot de overwinning. Ze wisten evenmin dat ze tegenover een onoverwinnelijk propaganda-appa-raat stonden. Ze begonnen doodgewoon een eigen propaganda-apparaat te bouwen dat het onoverwinnelijke wurgde. Het behoort tot de Engelse folklore alle veldslagen te verliezen, behalve de laatste.

Waar komen de vreemde mensen vandaan, de fanatieke dwazen, de avontuurlijke zotten, de onverbiddelijke wreedaards, de roekeloze helden -waar komen ze vandaan al die verknipte persoonlijkheden die je in een oorlog tegenkomt? Het antwoord is heel eenvoudig: ze zijn er altijd, maar in tijd van oorlog krijgen ze hun kans. In die hallucinaire wereld van samenzweerders voor een revolutie heb ik een tros rare sijzen ontmoet. Van enkele hunner wil ik iets meer gaan vertellen.

Ik begin met Sir Charles, die een kostelijke flat bewoonde in een aankomende wolkenkrabber op Berkeley Square. Sir Charles kon zich slechts hoogst gebrekkig voortbewegen met behulp van een paar krukken. Eigenlijk voelde hij zich pas een beetje op zijn gemak in een invalide-wagentje. Hij probeerde een paar zoeklichten van ogen te verbergen achter zware borstelige wenkbrauwen, zijn voorhoofd was hoog en zijn schedel kaler dan kaal. De man heeft vast en zeker model gestaan voor een dozijn thrillers over de Secret Service. Het kostte hoegenaamd geen moeite je hem

35