Daar zaten wij, impressies over 'Londen '40-'45'

de Y.M.C.A. Daar komt, na lang aarzelen en treuzelen, De Geer zijn opvolger opzoeken.

‘Gerbrandy, heb je me niets te vragen?’

‘Nee’.

De kleine vinnige Fries kan hard zijn als een steen. Tegen zijn omgeving zegt hij:

‘Zonder hoogmoed weet ik: ik ben het uitverkoren vat. God heeft mij opgedragen het scheepje van Nederland veilig door de stormen van deze tijd heen te loodsen. Ik heb het niet gewild, maar ik moet. Ik vertrouw op God, mijn hulp en toeverlaat. Pas als ik het scheepje veilig aan de kant heb gemeerd, zal mijn taak volbracht zijn.’

Hij bemoeit zich nu zeer intensief met Radio Oranje, de martelgang van Kromme Lindert is afgeschaft. Na een van de vele vergaderingen blijven een stuk of wat journalisten met de nieuwe premier napraten. Iemand vraagt:

‘Excellentie, ziet U nog andere taken dan de belangrijkste van het winnen van de oorlog, voor de vrijheid en de verdraagzaamheid?’

‘Ja. Een der hechtste stutten onder het Oranjehuis, zeker in onze verwarde tijd,isde ministeriële verantwoordelijkheid en de onschendbaarheid van ons staatshoofd. Kijk, al zou ik in Nederland terug keren zo zwart als een Moriaan... Hare Majesteit moet sneeuwwit zijn.’

(Wie het beleid van prof. Gerbrandy gedurende de Londense periode overziet, komt inderdaad tot de conclusie dat hij deze doelen met groot succes heeft nagestreefd: het land bevrijden, zelf desnoods de indruk maken zo zwart als een Moriaan te zijn, de Koningin lelieblank houden. Ik meen te weten dat een aantal notabele lieden uit de Londense periode verzegelde pakken documenten hebben gedeponeerd, die pas over veertig, vijftig jaar geopend mogen worden. Met mijn kennis van de serail zou het mij niet verbazen als de toekomstige geschiedschrijver over dat moriaan-zwart en lelie-blank hier en daar verrassingen te wachten staan.)

Die twee- of driemaal-wekelijkse conferenties met de nieuwe Ministerpresident bieden een unieke gelegenheid het scherpzinnige baasje goed te leren kennen. Hij is gevreesd omdat hij de agenda nooit kent en hoe zegje zoiets tegen een Minister-President, die je baas is ? Hij wordt bewonderd omdat hij binnen enkele minuten de agenda wel kent. Maar vooral zijn impromptu is vermaard. In een van die vergaderingen komt een ambtenaar binnen met een bericht dat zo juist van de Nederlandse Radio is opgenomen. Het gaat over een bekende Nederlandse magistraat, die niet zo flink tegen de Duitsers is en plotseling in de stad zijner inwoning is overleden. De magistraat is van anti-revolutionaire huizen. (Ik voeg opzettelijk een andere naam in om geen nabestaanden te kwetsen).

20