Daar zaten wij, impressies over 'Londen '40-'45'

ginnen met het Wilhelmus, en dat geëindigd zal worden met Valerius Gedenckklank. Waarom moeten zoveel grote mensen er dan zo langdurig en zo gewichtig over praten? Zulke vragen zullen mij nog vaak kwellen, vier jaar lang. Ik zal aan nog honderden van zulke volstrekt nutteloze babbel-festijnen moeten aanzitten. Tijdverspilling? Misschien. Ambtenarij ? Beslist.

Vergaderende en nog eens vergaderende, begint het handjevol journalisten teksten te schrijven voor Radio Oranje. Een mens is nooit te oud om te leren. Zij maken kennis met een der stutten en steunen van het Koninkrijk der Nederlanden: het gekleurde potlood. Als ’n tekst, waar je op hebt zitten zweten en zwoegen, zijn martelgang van Kromme Lindert begint langs de verschillende departementale bureaus, gaat het velletje er gaandeweg uitzien als de Coöperatie Vlag, die vele kleuren rijk is. In de marge van de tekst doemen aantekeningen en uitroepen op. Het indrukwekkende van de ambtelijke inventiviteit, die met de regering naar Londen is uitgeweken, is, dat je aan de kleur van het potloodje kunt zien of je zo’n aantekening aan je laars kunt lappen, dan wel of je er slapeloze nachten van moet krijgen. Gewoon zwart potlood betekent, dat je onmiddellijke chef spijkers op laag water zoekt, want, laten we nou even de werkelijkheid zien, zo’n omhoog gevallen journalist heeft ook de plicht zijn existentie te rechtvaardigen. Op een aantekening in zwart reageer je dus met een duidelijke collegiale verwensing. Blauw potlood wordt al een tikje bedenkelijker. Blauw is de kleur van een of ander ambtelijke upstart, een referendaris of een secretaris-generaal; een gewoon krantenmannetje houdt die rangen niet uit elkaar, hij weet dat hij zelf werkt op de kale vloer in een kamer zonder smaak of kraak, en dat het blauwe potlood een tapijtje onder zijn bureau en een schilderij in lijst aan de wand heeft - daar moet een daggelder terdege rekening mee houden. Maar als er met een rood potlood iets is neergeschreven, dan moetje uitkijken. In Nederland is rood de kleur, ‘die wij volgen, genoten’, maar hier in Londen is rood de kleur van Jonkheer de Geer himself.

Eerst dacht je, dat het een ordinair roddeltje was, maar niks hoor, het is de harde waarheid: elke keer als er in jekopij ‘vijand’ staat, is door het woord een strijdvaardige rode streep gehaald, en in de kantlijn staat (ook in het rood) ‘wederpartijders’. Van zoveel voorzichtigheid krijgt een mens de gil-zenuwen. De behoedzame strijdvaardigheid van de Nederlandse regering wordt het onderwerp van vele gesprekken op de corridors, in de marmeren Clochemerles en in de vettige eet-tentjes, waar de Nederlandse ambtenaar zich tussen de middag verbeeldt dat hij boven zijn stand leeft. Omdat ik nu eenmaal onder een spotvogel-natuur gebukt ga ontlaadt mijn

18