Daar zaten wij, impressies over 'Londen '40-'45'

ook? Ze hadden veel te vertellen. Iedereen wilde graag eens met zo’n knaap praten. Maar, huns ondanks, wekten die Engelandvaarders bij een deel van de spraakmakende gemeente in Londen een totaal verkeerde indruk omtrent de verlangens van Nederland. Ik dien er wel bij te vertellen dat de een of andere slimme politicus-uit-de-Hema ook wel eens zo’n jongen zijn privé-opvatting inblies, die dan later als ‘de’ mening van heel Nederland werd rondgetoeterd. Zo kreeg een deel van die merkwaardig Nederlandse gemeenschap aan de Theems allengs het vermoeden dat Nederland stond te trappelen om de zieke democratie van vóór 1940 te vervangen door een gezonde. Een diplomaat, mr. J. G. de Beus, die zich achter de schuilnaam Boissot verborg, oordeelde dat hij moeilijk verder zou kunnen leven als hij enkele niet geheel voldragen denkbeelden niet in een meesterwerk wereldkundig maakte. Zo verscheen ‘De wedergeboorte van het Koninkrijk’, dat prompt werd genoemd: ‘De nageboorte van het Koninkrijk.’ Wie uitvoerig wil lezen wat dit stuk denkwerk precies behelsde, sla blz. 121 op van Deel 5 A van de Rapporten van de Parlementaire Enquêtecommissie. Ik moge hier volstaan met deze korte aanduiding. Boissot wilde o.a. een klein kabinet van onafzetbare ministers, die geen verantwoording zouden behoeven af te leggen aan een (gereorganiseerde) volksvertegenwoordiging, maar alleen en direct aan het staatshoofd. Als je het boek las, blééf je lachen. Het vervelende was dat de Regerings-Voorlich-tingsdienst op staatskosten een grote stapel van deze onrijpheden naar alle delen van de wereld zond.

Toen gingen in de regeringsbureaus in Washington en in Londen, de wenkbrauwen omhoog. Waren die Nederlanders gek geworden? Die verbazing werd niet kleiner toen sommige uit het toenmalige Nederlands Indië afkomstige Nederlanders zich luidkeels aan politieke fantasiën te buiten gingen. De vele goeden niet te na gesproken, maar er liepen enkele Oost-gangers in Londen rond, die er snel en zeker in waren geslaagd in hun eigen denken duisternis te verspreiden, waar schemering heerste. Zij oreerden: ‘Indië heeft geen behoefte aan een parlement, maar Nederland heeft behoefte aan een Volksraad.’

Het had niet zo verschrikkelijk veel om de hakken; een mens kan ten slotte niet van alles verstand hebben. De hoofdzaak was: het kabinet bleef tegen deze theoriën immuun. Daarover heeft nooit twijfel bestaan bij de mensen die wisten wat er aan de hand was. Alleen, de echte, de gekozen, volksvertegenwoordiging ontbrak! Het steunen op de volksvertegenwoordiging zit elke Nederlandse staatsman in het bloed. Weifelingen in het kabinet begonnen pas te ontstaan toen men in het onzekere ging verkeren over de situatie die men in Nederland bij de terugkeer zou aantreffen. Hoeveel leidende figuren zouden de gijzelaarskampen overleven? Hoeveel bekende

110