Daar zaten wij, impressies over 'Londen '40-'45'

er door vrijwel iedereen gemeden als een melaatse. Maar de vakvereni-gingsbestuurders van de hele wereld konden daar van hotelpersoneel en anderen vernemen, wat het drankorgel in zijn verheven ogenblikken had uitgekraamd. Alles nemen we over, lalde hij, en de centen gaan we verjubelen. Dat was een duidelijk, maar geen opwekkend perspectief. Aan de andere kant, overwogen de Nederlanders, is het wel verantwoord om alles wat wij contant kunnen maken naar het buitenland te brengen? Wat kunnen daar dan weer de consequenties zijn zijn? In penibele situaties redt de democratie zich altijd volgens dezelfde formule: halve oplossing plus uitstel. De halve oplossing was, dat er een commissie werd benoemd. Het uitstel: een accountant reisde gewichtig naar Londen; poolshoogte nemen. Het was na München (september 1938) en vóór het uitbreken van de oorlog (september 1939). Na heel lang wikken, wegen, werd een geniale oplossing ter wereld gebracht. Grote kapitalen werden in Londen in goud omgezet en daar meteen opgeslagen. Bovendien reisden veel effecten naar de overkant van de Noordzee. Bij elkaar zal het een bedrag van een miljoen of drie geweest zijn, dat op deze manier bij voorbaat aan het beheer van Dr. Ley werd onttrokken.

Maar nu sprong voor de Nederlandse vakverenigingsbestuurders een ander probleem uit de doos. Wie moest in Londen op die centen passen? Je kunt toch niet de gelden van de arbeiders zo maar in een bank-kluis opbergen. Je moest tegelijkertijd vaststellen wie toegang tot deze heilige ruimte zou hebben, allicht. Maar stel nu eens dat degenen, die recht van toegang zouden krijgen, de oorlog niet overleefden! Zouden de leden het dan later billijken, dat op deze domme manier miljoenen verloren waren gegaan?

Achteraf kunnen we om dergelijk tobberijen lachen. Achteraf! Maar wat wist één mens in Nederland van de complicaties die zich zouden voordoen ? De tijden waren moeilijk. Er liepen genoeg optimisten rond, die beweerden dat de soep zelden heet wordt genuttigd. Er is nooit heldenmoed nodig geweest om een blije toekomst te kunnen voorspellen.

Alweer na langdurig beraad, werd opnieuw een geniale oplossing gebaard. De hele poet ging in de kluizen van de Midland Bank in Londen. Er werden tien vertrouwde mensen aangewezen. Mensen die in Nederland woonden. Uit die tien zou te allen tijde een groep van telkens twee lieden het recht hebben het deurtje van de kluis open te maken. Een van de tien was Tom Smeding van de Transportarbeidersbond. Die zou zich alvast permanent in Londen vestigen, de andere negen bleven in Nederland. Blijf zitten waar je zit en verroer je niet. In tijd van nood behoefde er dus maar ééntje van de overige negen in Londen terecht te komen. Dan zouden daar twee gerechtigden zijn om alle duiten zorgvuldig te vertroetelen. Op papier

95