Het kleine land en zijn groote schoonheid

Valkhof, dat hier nog in al zijn eerbiedwaardige heerlijkheid stond, gesloopt en er slechts een onbeteekenend fragment van laten staan, doch herhaling van zulk ongehoord vandalisme jegens andere oude gebouwen is niet te duchten; dat durft men tegenwoordig niet, al zullen de merkwaardige, steil naar de rivier dalende straten waarschijnlijk aangetast worden. Maar ook Nijmegen ontleent zijn grootste bekoring aan de streek waarin het gelegen is, het prachtige heuvellandschap met zijne bosschen en dreven. Zal dit ongehavend blijven? Of zal ook hier de heillooze bouwerij de plaats van natuur en schoonheid gaan innemen? Er is reden te over tot beduchtheid. Want er is reeds in den loop van weinige jaren veel gebouwd, en dus ten kwade veranderd, in deze schoone oorden. De vloedgolf van huizen stort zich ook hier over het landschap uit en wie zal haar breidelen? Intusschen geldt dit niet de eigenlijke stad, aan welke, als aan andere oude steden — en Nijmegen is zeer oud — ook wel een en ander veranderd is en veranderd worden zal, doch die in het algemeen haar karakter wel zal behouden. Zeker is het aldus met deze stad, die niet voor de zoogenaamde eischen van het moderne verkeer geschikt gemaakt kan worden. Aan de breede Waal, met haar scheepvaart altijd levendig en aantrekkelijk, zal de oude keizerstad dus wel blijven zooals en wat zij is: een kostbaar, ons uit het verleden gebleven kleinood.

Aldus mag ook zeker Zutphen aangeduid worden, want waar de Berkel zich vermengt met den IJsel, blinkt ons de schoonheid uit het verleden tegen, een verheugenis des harten. Talrijk zijn er de gebouwen en huizen uit de 13de tot de 18de eeuw. De Walburgskerk met haar Librije, de oude crypt-bibliotheek, is een wonder op zich zelf, doch weinig minder belangrijk zijn de Nieuwstadskerk en de Broederenkerk, de laatste een overblijfsel van een middeleeuwsch klooster, van hetwelk ook de Landbouwschool een brokstuk is. Daar zijn de overblijfselen van de 14de eeuwsche Berkel-Waterpoort en van de Nieuwstadspoort, de stukken van de omwalling uit den zelfden tijd, de Droogenapstoren uit de 15de, de Wijnhuistoren uit de 17de eeuw, de Martinetstoren weer uit de 15de, het Stadhuis, de Boterhal, het Bornhof en tal van fraaie woonhuizen uit verschillende tijdperken. De stad is een museum, doch een dat leeft en bloeit, ook wat aanleg en bouw betreft, vol merkwaardige en schilderachtige plekken en doorkijkjes, op vele punten van groote schoonheid, nergens onbelangwekkend; en zij is de toegangspoort tot de Graafschap,

41