Het kleine land en zijn groote schoonheid

gekost, dit ongehoorde vandalisme te verijdelen. Het verzet is geslaagd; v«or de trambaan heeft men een andere, even goede route gevonden— hetgeen bewijst, dat, bij goeden wil, in de meeste gevallen wel aan de eischen van het verkeer kan worden voldaan, zonder schoonheid op te offeren.

Talrijk zijn de steden in alle deelen des lands, van welke groote bekoring uitgaat, wier bouw, aanleg en monumenten tot bewondering nopen en van wier sfeer en stemming men onvermijdelijk onder den indruk komt.

Daar ligt, ver in het Zuiden, het oude Maastricht, een stad van geheel anderen aard dan verreweg de meeste andere Neder-landsche steden, on-Hollandsch, maar niettemin Neder-landsch. Daar is de eenige antieke groote rivierbrug, die ons land kent, de veel-geprezen en veel-bedreigde, ten slotte ook geschonden Maasbrug. Daar verrijzen de machtige indrukwekkende Romaansche en Gotische kerken van Onze Lieve Vrouwe, St. Servatius en St. Jan. Daar herinneren de overblijfselen van de zware middeleeuwsche omwalling aan een ver verleden en verheft zich het onwaarschijnlijk hooge Gothi-sche gebouw, het Dinghuis, dat de Groote Staat zoo fraai afsluit. Het silhouet der stad, met de vele oude torens, is als een visioen uit vervlogen eeuwen en de breede Maas sluit het romantische stadsbeeld op volmaakte wijze af.

Valkenburg, vlak bij, in het dal van de snelle Geul, het middeleeuwsche stadje, met zijn overblijfselen van de grimmige versterkingen, den bouwval van het sterke kasteel op de rots, den ouden watermolen en de enge straatjes van de oude vesting, in een krans van groene en beboschte heuvels, herinnert aan de antieke stadjes, die in Duitschland talrijk zijn, maar heeft toch een eigen karakter, dat het van hen onderscheidt. Roermond mag trotsch zijn op zijn prachtige Romaansche Munsterkerk en Venlo op zijn fraai Raadhuis, welks Renais-sance-bouwstijl verraadt, dat het voorheen nauwer met het eigenlijke Holland verbonden was, en dus sterker den Hol-landschen invloed onderging, dan de zuidelijker gelegen Lim-burgsche steden.

Onmerkbaar gaat Limburg over in Noord-Brabant, in welks midden ’s Hertogenbosch prijkt met zijn onvolprezen Kathedraal van St. Jan, dat prachtige Gothische bouwwerk, eenig in ons land, doch eveneens met zijn stoere Stadhuis en zijn typische oude straatjes en grachtjes, waar wonderlijke oude huisjes zich verdringen en vreemdsoortige kijkjes opleveren. Van Tilburg, een belangrijk middelpunt van nijverheid, valt

30