Het kleine land en zijn groote schoonheid

van de schoone kansen, die zich bij het sloopen der vestingwerken voordeden, geen partij heeft getrokken.

Er is te Utrecht, als bijna overal elders in ons land, veel schoons te loor gegaan. Oude afbeeldingen laten ons zien, wat er, vooral in den loop der 19de eeuw, vernietigd werd. Doch ook hier heeft het voorgeslacht zóó overvloedig schoonheid in het leven geroepen, dat hetgeen er van rest nog een weelde is voor het oog en een verrukking voor de zinnen. De stad ligt er nog steeds als een antiek juweel, omsloten door een krans van groene glooiingen, statige boomen en kleurrijke bloemen.

Dit is voornamelijk hieraan te danken, dat men er weinig heeft gedempt. Het voornaamste element van de schoonheid onzer steden, zijn hare grachten. Het is het water, dat ons land, dat onzen steden en dorpen hun bijzonder karakter geeft, dat alles bij ons anders doet zijn dan het elders is. Wie onze steden het water ontneemt, berooft haar van haar grootste aantrekkelijkheid, verandert schoonheid in onbelangrijkheid, zoo niet in absolute leelijkheid. Dit heeft men, misschien opzettelijk, wellicht toevalligerwijze, te Utrecht zoo goed als geheel vermeden. Hier heeft men geen prachtige, levende waterlanen herschapen in suffe, dorre, gedisproportioneerde straten. Ware het maar mogelijk het zelfde te zeggen van alle steden des lands! Doch het is, helaas, anders. Wie te Amsterdam, te Botterdam, te ’s Gravenhage, te Leeuwarden, te Sneek en in zoo vele andere plaatsen de resultaten van het dempen van grachten aanschouwt, hem vervullen droefenis over hetgeen, in den regel noodeloos, aan onvervangbare schoonheid te loor ging, en toorn jegens degenen, aan wier handen dat kostbare goed toevertrouwd was en die het aan gewoonlijk slechts in hunne verbeelding bestaan hebbende „eischen van het verkeer” of aan andere fantasterijen ten offer hebben gebracht.

Daar is Delft. De weergaloos schoone gracht, de Oude Delft, doorsnijdt het oude stadje van Noord naar Zuid. Geen fraaier stadsbeeld kan men zich voorstellen. Ontroerend is zijn stille schoonheid: het donkere water tusschen de boomenrijen der walmuren, de deftige groote, de knusse kleine huizen, de leuke bruggetjes, de kerk met haar geduchten toren, van het water nauwelijks gescheiden — het is Holland, op zqn best, op zijn schoonst, het Holland van Vermeer. Het is nauwelijks te gelooven, dat men slechts weinige jaren geleden deze éénige gracht heeft willen dempen, om er de baan eener electrische tram te kunnen leggen, en dat het zeer veel moeite heeft

29