Amsterdam, die groote stad

er een op den Amstel tusschen de Bakkersstraat en hetgeen thans de Staalkade heet; een ander verbond de Badlaan met de Valckenierstraat. Zij zijn thans nagenoeg alle verdwenen. In de binnenstad heeft het pontje op het Rokin het langste bestaan gehad. Het werd eerst een paar jaren geleden uit de vaart genomen, toen het Rokin tot aan de St. Pieterspoort werd gedempt.

Eenigszins aan de pontjes verwant was de dienst der joliemannen op het IJ en op den Buiten-Amstel. Zij roeiden de menschen naar het Tolhuis, naar hetgeen vroeger de Volewijk heette, naar de schepen in, en n.tar den overkant van het IJ. De gemeentelijke veerponten, de havenstoom-bootdiensten, de stoombootjes van de Noord-Hollandsche tram, later nog de motorbootjes en water-taxi’s van Bergmann hebben hen gaandeweg overbodig gemaakt. Op den Amstel waren zij geheel onmisbaar. De laatste brug over de rivier was de Hoogesluis; er was ook geen andere noodig, want er was geen noemenswaardige bebouwing buiten de voormalige stadswallen. Maar in de tweede helft der 19e eeuw werd het anders. De Pijp werd gebouwd, de stadswijk, die aanvankelijk Buurt YY heette, begrensd door Ruysdaelkade, Stadhouderskade en Utrechtse he-zijde (Amsteldijk); en ook aan den overkant van den Amstel, tusschen tiet water en de spoorbaan, verrees een nieuwe wijk. De jollemannen nu brachten de verbinding tot stand tusschen de beide nieuwe buurten, iie niet door een brug verbonden waren. Toen deze wijken zich uitbreidden, nadat Amsterdam een brok van Nieuwer-Amstel, welks raadhuis z ch bevond op den Amsteldijk hoek Tolstraat (thans is daar het Archief der stad gevestigd, dat eerst in de St. Anthoniespoort op de Nieuwmarkt was gehuisvest), had geannexeerd, werd de bouw van een brug onvermijdelijk en zij kwam er ook, voor de Ceintuurbaan. Maar de jollemannen bleven, want de vergrooting der stad naar het Zuiden ging gestadig voort en dus vonden zij een arbeids-„veld” aan de oevers bezuiden de brug. Eenige jaren geleden bouwde Berlage een brug voor de Amstellaan (zij is naar hem genoemd). Maar de afstand tusschen de beide bruggen is vrij groot en dus bleef er nog wel met het overzetten een broodje te verdienen, zoo-dat het oude bedrijf nog altijd bestaat, zij het op veel kleinere schaal dan voorheen en thans gewoonlijk uitgeoefend in motorvletten.

Vermeld moet nog worden, dat er eenige jaren lang midden in den Amstel, bij de Schollenbrug, een zwembad was, dat men van beide oevers met pontjes bereikte, die ook het verkeer dienden. Zij verdwenen met de zweminrichting.

De grenzen der stad werden op de toegangswegen aangeduid door statige

62