Amsterdam, die groote stad

rak en Nieuwe Kerk eerst het oude koffiehuis De Bisschop, dan een stal-gebouw van Van Gend & Loos, benevens eenige onbeteekenende huizen. Aan den overkant, hoek Kalverstraat en Paleisstraat, het eerste gebouw van De Groote Club; op den anderen hoek dat van de societeit Zeemanskoop (werk van een Engelschen architect), vrij onhollandsch, doch del'tig; dan het fraaie i8de-eeuwsche huis van de loterij-firma Cretier & Cramp, nog eenige huizen en de groote sigarenwinkel van Hajenius. Tegenover het Paleis, dus waar nu het half-verzonken plantsoen is, stond het G >m-mandantshuis (eertijds het Huis onder het Zeil), een niet onaardig gebouw uit den Franschen Tijd. Midden op den Dam verrees het Monument aan den Volksgeest 1830, in de wandeling genaamd Maatje, welken naam „de spraakmakende gemeente” had toegekend aan de Nederland-sche Maagd, die op de gedenkzuil fier haar speer en schild hield. Bepaald mooi was het plein niet. Maar het was karakteristiek. Eenige tientallen jaren geleden schreef het Gemeentebestuur een prijsvraag voor een nieuwe bebouwing van den Dam uit. Bekroond werd het inderdaad zeer fraaie ontwerp van den architect Van der Mey. Uitgevoerd werd het echter niet. De gemeente liet op de vreemdsoortigste manier met de bebouwing rondspringen, zoodat daar nu aan het historische plein een verzameling bouwkundige misbaksels „prijkt,” om van te rillen. Com-mandantshuis, Beurs, Zeemanshoop enz. zijn verdwenen — en wat er voor in de plaats is gekomen — hoe minder er van wordt gezegd, hoe beter.

Het Leidscheplein heeft op zijn beurt een groote verandering gekend. De oude barrière bestaat sinds lang niet meer. De groote gebouwen, die er neergezet werden, zijn, met uitzondering van Kromhouts American Hotel, van weinig of geen beteekenis, hoe pompeus zij er ook mogen uitzien. Alleen het rijtje aardige huizen tusschen den Stadsschouwburg en de Korte Leidschedwarsstraat herinnert nog aan den ouden toestand, toen het plein eenvoudig en bescheiden, doch intiem en aantrekkelijk was.

Dan is daar het Rembrandtsplein, eertijds de Botermarkt. Zestig jaren geleden was het een plein, niet ongelijk aan het Amstelveld, zonder de kerk, doch met de oude (tweede) Regulierspoort, later Waag, ten slotte politiebureau. Rembrandts standbeeld stond vlak vóór de huizen tusschen de beide Reguliersdwarsstraten. De huizen waren vrij oud en meestal zeer aantrekkelijk. Eiken dag was er tusschen Utrechtschestraat en Reguliers-breestraat een dubbele rij boekenstallen te vinden, ’s Maandags werd er groote weekmarkt gehouden en in September was de Botermarkt het

32