Amsterdam, die groote stad

Westerpark bevindt. Toen het te klein was geworden, werd in den Droogbak een houten station gebouwd, dat door middel van een (nog bestaand) viaduct achter de Haarlemmer Houttuinen en Westerdokstraat, met het oude eindpunt van de spoorbaan verbonden werd. Dit was het begin van uitvoering van de noodlottige beslissing, om een centraal station, met bij-behoorende emplacementen, te bouwen en aan te leggen op een reeks in het open IJ te maken eilanden.

Het daartoe strekkende plan was te ’s Gravenhage ontworpen. Het ondervond in den Amsterdamschen Gemeenteraad zeer hevigen tegenstand. Herhaaldelijk werd het afgewezen. Doch de aandrang, die van de Re-geering, naar men wil in het bijzonder van Thorbecke, uitging, was zoo sterk, dat de Raad ten slotte bezweek en met de kleinst mogelijke meerderheid zich met het ontwerp vereenigde.

De ramp werd voltrokken. Millioenen kubieke meters zand werden in het IJ gestort en tot eilanden geformeerd, die met bruggen aan elkander werden verbonden. Op het middelste eiland bouwde Cuijpers het Centraal Station; op de andere eilanden werden loodsen, remises en andere dienstgebouwen gezet. Aan de IJ-zijde werd een kade gemaakt, langs welke in den loop der jaren een aaneengesloten bebouwing verrees, de De Ruijterkade.

Zoo werd Amsterdam een blinde stad. Zij kon niet langer over haar haven uitzien naar de groene Noord-Hollandsche polders; de dijk-eilanden en de daarop staande gebouwen namen gezicht en licht weg. Van den overkant van het IJ zag men niet langer over het breede water het levendige silhouet der stad met hare vele fraaie torens, doch slechts dijken, huizen en de lange overkapping der spoorwegperrons.

De verfoeilijkste aanslag, dien men op de schoonheid en heerlijkheid der hoofdstad had kunnen plegen, werd aldus gepleegd. Een onvergeeflijke misdaad werd in aesthetisch opzicht jegens Amsterdam begaan. Maar ook in anderen, practischen zin was deze spoorweg- en stationsbouw een grove fout. De afmetingen van sluis en spoorbrug in en over den toegang tot het Oosterdok bepaalden de afmetingen van de schepen, die de Lands- en particuliere werven konden bouwen, zoodat op den duur de Nederland-sche Scheepsbouw-Maatschappij genoodzaakt was haar werf naar den overkant van het IJ te verplaatsen (de Landswerf was toen reeds opgeheven). De spoorwegverbinding met Noord-Holland werd gelegd ten westen van de stad, waardoor twee de scheepvaart belemmerende bruggen over het Noordzeekanaal moesten gelegd worden. De verbinding met het Weesperpoort-station vormde, en vormt tot den huidigen dag (al zal

26