Amsterdam, die groote stad

DE STAD EN HARE LOTGEVALLEN

*- uim een eeuw geleden, na den Franschen tijd, lag Amsterdam daar in vrijwel dezelfde gedaante, en vertoonde de stad nagenoeg hetzelfde uiterlijk, als zij op het einde der glorieuze 17de eeuw had bezeten. Hare wallen, bolwerken en poorten waren ongerept gebleven. Geen demping had haar grachtenstelsel geschonden. De openbare gebouwen, kerkelijke zoowel als burgerlijke, die wij kennen van de platen, met welke de werken der oude geschiedschrijvers zijn verlucht, alsmede door atlassen als van Schenk en Fouquet, waren alle nog aanwezig. De Heeren- en de Keizersgracht bezaten nog vrijwel alle huizen, zooals Caspar Philips hen had afgebeeld en ook de deftige verblijven op andere grachten en in vele straten stonden daar in ongeschonden staat.

Breed en weidsch lag het IJ. Van Buitenkant en Haringpakkerij zag men over de oude haven tot ver in Waterland en van de Volewijk gezien lag daar, naar Vondels woord, de Stad „heerlijck ope”.

Op de bolwerken stonden nog de molens en buiten de wallen verlevendigden groote groepen van deze titanische oud-vaderlandsche werktuigen het landschap.

Talrijk waren langs den Amstel en in de Diemer- of Watergraafsmeer de buitenverblijven; en vele theetuinen, even buiten de stad gelegen, boden den minder gegoeden gelegenheid tot verpoozing, die ook in de Plantage te genieten viel.

Openbare parken waren er niet, doch de grachten, de IJkant, de Overtoom en de Buitenschans waren mooie wandelingen, en overal om de stad kon men „schuitje varen”.

Achter de Haarlemmer-, Leidsche-, Utrechtsche- en Weesperpoorten lagen wagenpleinen, vanwaar de diligences, die de verbinding met de buitenwereld onderhielden, vertrokken. Trekschuiten en beurtschepen, die gelijke taak vervulden, hadden op verschillende punten in de stad hunne lig

11