Joods huwelijks- en echtscheidingsrecht

HISTORISCH OVERZICHT

eerste zijde. TYPea 1:3 of jPea 1:3 of yPea 1:3 verwijst naar het tractaat Pea in de Palestijnse Talmoed hoofdstuk 1 paragraaf 3.

De perioden van de redactie van de Talmoediem kenmerkten zich door de afwezigheid van Joods zelfbestuur, zowel in Palestina (Romeinse overheersing) als in Babyion (ballingschap).

Traditioneel Heten de Romeinen veel ruimte voor de locale gebruiken en instellingen. De bevoegdheid om vonnissen ten uitvoer te leggen bleef echter bij de Romeinen. Het is aannemelijk dat er wel een rechterlijke organisatie bleef bestaan, maar dat deze werkte op basis van wederzijdse vrijwilligheid.

Ook in Babyion was er een rechterlijke organisatie die op basis van de Halacha werkte. Op verschillende plaatsen in de Babylonische Talmoed vinden we hiervoor aanwijzingen; in bBK 113a over een bepaalde datum waarop iemand voor het gerecht moet verschijnen, in bBBiöya over rechters en griffiers en in bGitt 88b, Bk 92b en BM 39b over de procedures. In de Talmoed vindt men ook rechtspraak die in de leerscholen, tijdens en als een deel van het leren, plaatsvond. Deze speciale vorm van ad hoe jurisprudentie is nog niet genoeg onderzocht. Het waren geen 'mock-trials' maar echte procedures over de uitleg van het Joodse recht uit die tijd.

Standaardcommentaren op de Talmoed zijn die van Rasji (afgedrukt aan de binnenzijde van de Talmoed) en Tosafot (afgedrukt aan de buitenzijde van de Talmoed).

Van belang zijn voorts de glossen van Rabbijn Elija ben Salomon Gaon van Wilna (1720-1797) afgekort als GRA (Gaon Rabbijn Elijahoe), en de glossen van Rabbijn Joel Sirkes (Polen 1561-1640), die bekend werd door zijn commentaar op de 'Arba'a Toeriem'. Dit commentaar noemde hij "Bayit Chadasj" (= nieuwe huis). Het acroniem van deze titel werd zijn naam: "BaCh".

Tenslotte noem ik nog Rabbijn Akiwa Eger (Posen 1761-1837) wiens commentaar bekend staat als "Giljon HaSja"S".

21