1675-1875. De Synagoge der Portugeesch-Israelietische Gemeente te Amsterdam

II

Tot zoo ver Gkaetz. i 1 ij Bluïeau, Vocabularia Portuyuez e Latino (Lisbon 171G) leest men sub voce ra ar ra n o het volgende;

„Toen do Joden, die in Spanje gebleven waren, zich bekeerden, stelden zij onder anderen als voorwaarde, dat zij vooreerst niet verplicht zouden worden, varkensvleesch te eten, zeggende, dat dit niet geschiedde, omdat dit tegen de wet van llozts was, maar omdat zij dat vleeseh niet konden verdragen. Nu noemden de Mooren een éénjarig varken marrano en zoo is liet best mogelijk, dat de geen varkensvleesch etende bekeerlingen marranos genoemd werden."

Geen van beide verklaringen kan ons bevredigen.

2)    Volgons De Barkios, Gocierno Popular Jadayca, geschiedde de vestiging der Joden te Amsterdam onder begunstiging der Overheid in liet jaar 5350 (1590). Zijne opgave in Casa de Jacob, dat dit in „1593" plaats greep, alsmede do andere in hetzelfde geschrift voorkomende opgave, dat Mozes Uhi Levi in „5340" het Jodendom te Amsterdam bracht, meen ik als drukfouten te moeten aanmerken.

3)    Met betrekking tot het jaar van aankomst der eerste Portngeesche Joden te Amsterdam, heb ik do geschriften van Dn Bah bios, niettegenstaande hunne gebreken en vele drukfouten, gevolgd, omdat hij de oudste is, die over het Amstordamsche Jodendom spreekt en ook als Portugecsch Israëliet mag ondersteld worden, het beat met hunne geschiedenis bekend te zijn geweest. Er bestaan echter nog twee andere verhalen over dat onderwerp. Het cene, getiteld Memoria para os sujlos fu/uros, uitgegeven door Urn Levi's kleinzoon en waarvan de eerste druk in 1711, de tweede in 17138 verscheen, stolt die aankomst in 1G04; wat klaarblijkelijk onjuist is, daar het erkend is, dat de overrompeling op Jom Kippoer reeds in 159G plaats had. Buitendien inecnen wij aan dit verhaal geeue te hooge waarde te mogen toekennen, daar het meer den vorm van cene; legende dan van een waarachtig geschiedverhaal heeft. Ook worden de namen der aankomenden er niet in genoemd, hetgeen bij Dn Bariuos wél het geval is; er wordt slechts van 10 mannen en 4 jongens gesproken. Trouwens de schrijver zelf zegt, dat het overleveringen van zoovele jaren geleden zijn. — Het andere verhaal, medegedeeld door Menacheu Man ben Sai.omo Halevi in zijn Sjeiriih JIsraël, schijnt aan het eerste ontleend te zijn en heeft ook het jaar 1G04, maar is eenigszins anders ingekleed. Beide verhalen gewagen wel van eene overrompeling der Joden gedurende hunne godsdienstoefeningen, maar plaatsen die in een veel latercn tijd en vernielden niet, dat zij op den Groeten Verzoendag plaats had. Franco Mendes, die de beide verhalen gekend heeft, schijnt daardoor in verlegenheid geraakt te zijn; althans, terwijl hij het jaar 1G04 verwerpt, schijnt hij aan twee aankomsten in verschillende jaren gedacht te hebben: de eene, door De Bakrios medegedeeld, de andere, in de beide verhalen vermeld. Hj citeert die dus in zijn IIS. naast elkander onder het jaar 1593, dat