Een rest keert weer ....

of genen „volksvoorlichter” te pas komt. Een naïvieteit die een helder lichtje ontsteekt bij het „intellectueele” peil van zijn pleitbezorgers. Want die goeierds, die heusch geen anti-semieten zijn, — „want de Joden krijgen eerlijk het hun toekomende percentage en dat is toch billijk!” — toonen niet alleen een volstrekt gebrek aan begrip voor de historisch bepaalde sociale en geestelijke structuur van een bevolkingsgroep, maar hebben ook de kleinigheid over het hoofd gezien dat, om het democratische grondrecht dat '_u,alle burgers gelijk zijn voor de wet”, af te schaffen, grondwetsherziening noodig is. En nu mag er dan een toegenomen anti-semitische gezindheid in Nederland te consta-teeren vallen, eer dat ze in een Nederlandsche Staten-Generaal daarvoor de vereischte meerderheid bij elkaar trommelen plus de handteekening van een Oranjevorstin, nu, dan moet er toch nog wel het een en ander gebeuren! Eén troost hebben we intusschen: als het hier ooit tot een numerus clausus komt, is er tenminste één „vakgroep” waarvoor we nooit ons percentage zullen op-eischen. De „levenslangen” in Leeuwarden! Faute de combattants, in den meest letterlijken zin van het woord......

Toch zijn al de bovenopgesomde symptomen bij elkaar erg genoeg; wij zijn in discussie gesteld als volwaardige Nederlanders; we zijn, alleen reeds door deze symptomen, gediscrimineerd. En dat, om ons obstinaat motief van straks nog eens weer op te vatten, dat némen we niet meer, dat neemt die verbeten, koppige trots van een geschonden volk niet meer.....

En zeg nu niet: och, neem het niet zoo zwaar — het zijn slechts enkelen. En speldeprikken. Wij weten, uit duizend kleinigheden, dat het venijn doorwerkt, in de breedte en in de diepte. De stemming, dat zoo onvatbare, onpeilbare, vluchtige, en toch zoo ellendig-reëele begrip, is bedorven. Grondig. En in diepe lagen der bevolking. Nogmaals: hoe het komt? Hoe het komt dat, wat in den grond altijd aanwezig is geweest, maar in den grónd, als een troebele onderstroom, zich nu opeens als een groot, giftig moeras aan onze oogen voordoet? We zeiden al: al die détails, al die partiëele verklaringen, hebben er ook hun deel in, de geraffineerde Goebbels-propaganda heeft ongetwijfeld ook zijn vuile vegen achtergelaten, dik en diep. Maar dat kon óók alleen omdat er ^een klankbodem voor aanwezig was. Maar dat is allemaal het essentiëele niet. Het zit ónder de oppervlakte. Het anti-semitisme leeft uit ón- en onder- en halve bewustheden, uit ressentiment en verdringing, uit allerhand duistere processen in de krochten van het bewustzijn, waar de brave anti-semiet geen weet van heeft en zichzelf mee .bedriegt. Daarom ook is het anti-semitisme zoo moeilijk met argumenten te bestrijden. Mevrouw H. Verwey-Jonker heeft indertijd, in een artikel in „Vrij Nederland”

66