Een rest keert weer ....

Feestdagen dient de herhaling gehandhaafd te worden, omdat anders de architectuur der liturgie zou worden ontwricht. Er is dan ook minder van een herhaling sprake dan wel van een nieuwe liturgische compositie in de omlijsting van den tekst van het hoofdgebed.

Om een ander voorbeeld van ziellooze routine aan te halen: de dagelijksche sleur der Ochtend-psalmen. Zouden deze niet beter tot hun recht komen, bij een systeem van telkens-één, waarbij ook psalmen die niet in de liturgie zijn opgenomen of alleen voor zeer-ingewijden weggestopt, aan bod komen, om zoo de vertrouwdheid van den synagoge-bezoeker met het kostelijk juweel van Joodsch geloof en Joodsche levens- en wereldvisie dat het Psalmenboek is te vergrooten, en dit weer tot plechtanker van zijn gemoedsleven te maken, gelijk het dat voor het voorgeslacht is geweest? Men behoeft alleen maar te bedenken dat het wellicht gaafste kleinood van den .Psalmenbundel. 139, in de liturgie totaal ontbreekt, om in te zien hoe noodig ook hier een restauratie is. Ook dit zijn maar weer enkele suggesties, welke echter, dunkt ons, het overwegen waard , mogen heeten. Immers, waar we heen moeten, is: levend Jodendom, levend geloof, zich bewust met God verbonden voelen in het gebed. Aan gedachtenloos, aandacht-loos, achteloos geprevel, aan gemechaniseerde en ge automatiseerde lippenacrobatiek, met een gezellig roddeltje als pikante entremets, is de waarachtige Joodsche religiositeit ten gronde gegaan. De Thi-betanen doen het nóg grondiger; die hebben hun gesprek met do Godheid met gebedsmolentjes gemotoriseerd: dat spaart adem! En wat schrijver dezes tot nu toe aan synagogediensten na de be-vrijding heeft bijgewoond — met uitzondering alweer van die bij de jonge Zionisten, heeft hem niet tot de overtuiging kunnen brengen dat de drang tot zuivering en vernieuwing als een heilig vuur brandt in de harten van hen die het aangaat. Ondanks alles wat ons is overkomen.

Achteloos, aandachtloos, gedachten-loos. Hoe kan dat anders als we met obstinate trouw Sabbath aan Sabbath „bidden” voor het welzijn van den Exilarch, de rectores manifici en de leden der rechterlijke macht... in Babylonië, wier ambten, met de opeenvolgende bekleeders, sinds duizend jaar achter den horizon zijn verdwenen! Het zal er toch zeker eens van moeten komen dat „Jekoem Poerkan” ten langen leste sneuvelt, deze steen des aanstoots reeds sinds vele generaties? Richt men zich werkelijk tot Gód met deze overjarige bede? Dan zal ongetwijfeld het Psalmwoord aan ons waar worden dat „de Heer in den hemel lacht”! Maar, en in dit geval gelukkig, niemand denkt hierbij aan God, gelijk bij zooveel van de urenlange lippen-acrobatie. En dan, en vooral, het fetichis-me dat met de Kaddisj bedreven wordt. Het is al erg genoeg dat deze weidsche huldiging van de Godheid — met haar klemmend

47