Een rest keert weer ....

De bergen dragen het gejubel voort, verloren eilanden de boodschap van Uw heil, en van Uw Koningschap het milde juk — zij allen nemen ’t willig op de schouders.

De scharen stroomen samen tot Uw eer, zij trekken op van d’ uitersten der zee en kronen U met koningskroon!

Om den draad weer op te vatten: ik zie niet in waarom op den vastendag van de verwoesting van Jeruzalem de dorre rijmelarij van een leger waardelooze of minderwaardige klaagzangen, die schril afsteken bij het Bijbelsche boek der Tranen, niet vervangen zouden kunnen worden door de declamatie van een paar fragmenten uit Bialiks „Rol des Vuurs” en den zang van het der> adem benemenden „Sjier ha Emek”. Of geheel in cantilene — en welk een fijn-transparante — het Hooglied en het Boek Ruth voordragen, zooals ik het in meesleepende pracht heb gehoord in de synagogediensten der Zionistische jongeren en zooals het bij de Sefardiem en in het Oosten gebruikelijk is. Want de „voordracht” van deze beide kleine juweelen van het Oude Testament is toch waarlijk meer dan stuitend; twintig minuten van zielloos geprevel van enkelen begeleid door gedempte conversatie der gemeente! Ook dit is weer een voorbeeld hoe men vernieuwen kan zonder dat de guillotine der bekorting of afschaffing ons berooft van wat waardevol is. Wat noodig is, is ons obstinaat adagium van deze bladzijden: scheppende fantaisie. En boven alle dingen; Liefde.

Onmiddellijk verdwijnen evenwel moet alles wat niet tot innerlijke concentratie, tot verhoogde spanning van het gemoed, tot vlucht van denken en voelen uit het dagelijksche en platvoersche kan bijdragen. Zonder misplaatsten eerbied voor het historisch gegroeide, wanneer het onkruid het vruchtbare gewas overwoekert. We kunnen binnen het ons gestelde bestek geen volledig schema geven, maar willen toch enkele voorbeelden niet achterwege laten. Zoo is er geen enkele reden om fragmenten uit de Rabbijnschd literatuur in de godsdienstoefening te handhaven. Wie aan deze literatuur behoefte gevoelt, kan haar in de studeerkamer of in het leerhuis beoefenen; een bezigheid die in de structuur van het Joodsche cultuurleven ongetwijfeld onmisbaar is. En alle herhalingen, zooals die van de psalmen 92 en 145 in den Sabbathochtend-dienst, zijn uit den booze; tegen dit gedachtelooze gerepeteer legt de sterkst-gespannen intentie i het af. Ook de herhaling van het hoofdgebed, de ’Amida, mag volmaakt doelloos heeten; het achterwege blijven in den Sephardischen ritus als in de reeds vermelde diensten der Zionistische jeugd, leveren de proef op de som dat dit zonder schade mogelijk is niet alleen, maar zelfs gewin aan aandacht en rust beteekent. Alleen op de Hooges

46