Een rest keert weer ....

De lezer moge verzekerd zijn dat hij die hier zijn vrijmoedige meeningen te kennen geeft, aan zijn 'Tenach ruimschoots voldoende heeft voor tijd en eeuwigheid. Wat aanstonds blijken zal. Maar er zijn nu eenmaal lieden die gauw en graag met — verkeerde — conclusies gereed staan.

Welnu dan. Het is niet voor tegenspraak vatbaar, dat van het Christendom een enorme suggestie uitgaat op de „verbrijzelden van geest en „gebrokenen van hart”. Vooral door de pathetische voorstelling van den persoon van zijn stichter, die hen, die belast en beladen zijn tot zich roept om ze te bergen in zijn liefde. Juist dit op den voorgrond stellen van de Liefde in de verhouding God-mensch, verleent aan het Christendom zijn groote winnende kracht. Ik geef toe dat de kern van het probleem met deze enkele woorden wel zeer summier geformuleerd is, maar de omvang die deze beschouwingen niet mogen overschrijden, laat uitvoerige preciseering niet toe. Doch in elk geval, om dit punt draait de zaak in de eerste plaats. Nu rijst de vraag: beschikt het Jodendom niét over dergelijke wervende mogelijkheden? Het antwoord daarop kan zonder voorbehoud bevestigd zijn. Maar: ze moeten naar voren geschoven worden. En hier zijn we bij het punt waar we falen. Omdat zij, die daartoe geroepen zijn, de mentaliteit niet verstaan van hen die we dreigen te verliezen, en, hoewel tot theologisch dispuut bij uitstek bevoegd en gedocumenteerd, in psychologisch begrip tekort schieten. Want in de eerste plaats dringt, in de verzekerdheid van hun eigen geloof, de zielenood der zoekenden niet ten volle tot hun besef door, in de tv/eede plaats kunnen ze meestentijds niet nalaten in hun be-keeringsijver hun sujetten aanstonds met alle, volgens hun beste weten onontkoombare, consequenties eener integrale orthodoxie (of moet ik, op het voetspoor van Opperrabbijn Tal zeggen orthopraxie?) op het lijf te vallen: rigoreuze Sabbath-heiliging, spijswetten, synagogebezoek. Daarbij in de eerste plaats vergetend dat men ook bij een van gééstelijk hongeroedeem herstellenden patiënt, uiterst voorzichtig moet zijn met het toedienen van zwaren kost. Of de patiënten op den duur vatbaar zullen blijken voor de bekoring van veel en velerlei van het traditioneel-, Joodsche leven, is een vraag van later zorg; waar het vóór alles op aankomt is ze van hun neiging tot conversie terug te brengen en voor den geestelijken inhoud van het Jodendom te winnen, ze voor hun uit gebrek aan kennis voortspruitende weerloosheid tegen Christelijken bekeeringsijver, innerlijke weerbaarheid in de plaats te geven. Het is hier in eerste instantie om zuiver reli-i gieuze en ethische begrippen te doen, niet om rituaal. Tegenover wie van Joodsch-nationaal standpunt hiertegen zou willen inbrengen dat we het Jodendom op deze wijze denatureeren tot een „gods-

20