Sjoterim in Egypte

10 (no)

tegenwoordige! zijn en deze met onze yga/u/Li. vergelijken. Ook Oertel echter houdt met Rostowzew de yga/j/mreiQ van groepen boeren en werklieden voor „vorgesetzte und staatlich-bestellteBeamte”, en haalt ten bewijze ook onze plaats aan (Ex. V 14), er bij voegend: „Eine wichtige Quelle deshalb, weil die Uebersetzung die Verhaltnisse ihrer Entstehungszeit (Philadelphus) zum Teil wiederspiegelt”¹).

Dit is juist, mits men de yga/u/uaTsïg uit Exodus niet beschouwt als de yga/ufiareïg in de papyri, maar als dexarÓQxai', want met de functie van deze laatsten komt die van de D’lütP overeen. Men moet ter beoordeeling hiervan rekening houden met een eigenaardigheid der Septuaginta, die ik hier kortelijk naar voorloopige resultaten naar voren wil brengen. In weerwil van Deissmanns onderzoekingen en zonder de belangrijkheid daarvan te ontkennen, geloof ik, dat de Septuaginta-vertalers bewust het Hebreeuwsch hebben nagevolgd; zij wilden niet een Grieksch equivalent geven, maar een woordelijke vertaling. Dit heeft met de kwestie van een Jodengrieksch niet te maken. Deze vertalers waren — naar reeds uit êgyo-öuhxxriQ blijkt — van de terminologie uitnemend op de hoogte. Maar zij pasten deze slechts toe, als het zonder schade voor de beteekenis van het Hebreeuwsch kon geschieden, vu beteekent; dringen, vervolgen, elders ook heerschen. Het kan dus door öuóxeiv worden vertaald, elders door xvQteveiv of êgekavveiv of êmaxonelv; maar het heeft geen vaste beteekenis en kan dus ook anaLxêiv (een schuld opeischen) beteekenen. anow daarentegen beteekent „schrijvers”: (Assyr. sataru); het weer te geven door dexdraQxoi zou een ontwijding zijn van den tekst; dus schrijft men yga/ufiareïi;. Het woord dexdxaQX⁰¹ komt in de Septuaginta wel voor, maar dan als vertaling van het Hebr. maty niP ²), een rechterlijke functie, die in Egypte onder dien naam, voorzoover ik weet, tot nu toe volkomen onbekend is. Dat de groepleiders hier ygapt/nareTg genoemd worden, zegt dus niets omtrent het wezen dezer functionaris-

¹

1.1., p. 36, 2.

²

z) Ex. 18, 21, 25.