Het Anarchisme in de Arbeidersbeweging

37

dezen of genen mensch om zijn zelfs wille, maar de menschen, om der menschen, om Gods wil.

Recht, zede, wet, familie, staat, het zijn alle even zoovele spoken, even zoovele variaties van den geest. Geen dezer begrippen laat Stirner onaangetast; geen is er, dat stand kan houden tegenover de meedoogenlooze wijze waarop hij ze te lijf gaat. Op het ©ogenblik waarop de mensch een of andere zaak of idee, bijv. de vrijheid, de waarheid boven zich, boven zijn eigen persoon stelt, is hij niet vrij meer, is hg afhankelijk, is hg niet zgn „eigen eigenaar”. „Eigenheid, dat is mgn gansche wezen en bestaan, zoo drukt hg het uit, dat ben Ik-zelf. Vrg ben ik van datgene, wat ik van mg af geworpen heb, eigenaar van datgene wat ik in mijne macht heb of dat ik machtig ben.”

Zelfs de absolute vrijheid noemt Stirner een spook: wat hebt gjj dan als gij de vrijheid hebt, namelijk de volkomen vrijheid? Dan zgt gij alles, alles kwijt wat u hindert jen er is wel niets dat u niet eens in het leven hinderlijk en ongemakkelijk was. En wien terwille zoudt gij het dan kwijt willen zgn? Toch wel om uwentwil, daarom, wijl het u in den weg staat! Waret u echter iets niet ongemak-kelijk, maar integendeel ware het voor u recht... dan zoudt gij het niet kwijt willen en er van vrij willen wezen. Waarom niet? Alweder om uwentwil!... Waarom kunt gij' den moed niet hebben, u werkelijk geheel en al tot het middenpunt en de hoofdzaak te maken? Waarom naar de vrijheid snakken? Uw droom? Zjjt gij uw droom?

Ergens anders vraagt Stirner hun, die deze absolute vrijheid najagen als een droom: „Wie zal vrij worden? Gg, Ik, Wij. Waarvan vrg? Van alles wat niet gij, niet ik, niet wg is. Ik ben alzoo de kern, die van alle omhulsels verlost, van elke mg beknellende schaal bevrijd zal worden. Wat hlgft er over, als Ik van alles, wat niet Ik is, bevrijd zal worden? Slechts Ik en niets dan Ik. Dien Ik zelf evenwel heeft de vrijheid niets aan te bieden... Ben ik niet meer waard dan de vrijheid? Ben Ik het niet, die Mjjzelven vrg

roaak, ben Ik niet de eerste?____De vrijheid is en blijft

®^en verlangen, een romantisch klaaggeluid, een christelijke hoop, op een hiernamaalstoestand en de toekomst; de „eigenheid” is een werkelijkheid, die van zelve juist zooveel on-