Het Anarchisme in de Arbeidersbeweging

36

stelt zich tegenover beiden en vraagt: de Mensch, wat was hij en wat is hq? Vervolgens: wat is hij voor mgzelven. Op welk een konsekwent standpunt — konsekwent tot aan het inkonsekwente toe — Stirner zich hierbij stelde, bleek uit de slotwoorden die den geest van het boek in deze korte zinnen duidelijk samenvatten:

„Alles moet mijn zaak zijn, alleen mijne zaak nooit: Bah! over de egoïsten.

„Maar aan god, aan de menschheid, aan den sultan, die al hun zaken op niets dan op zichzelf gesteld hébben, aan deze groote egoïsten wil ik leeren: Mij gaat niets boven Mijzélven! Als dezen, zoo heb ook ik mijne zaak op niets gezet!”

Stirner speurt den mensch na in zgn worsteling om de rede, de zuivere gedachte te vinden, door de oudheid en door het christendom heen, en alles wat hg kan vinden, is slechts de geest. Wat is die geest? Hg is de schepper van de gees-telgke wereld. De mensch, concludeert hg, leeft niet naar zichzelf, maar naar zgn geest; niet de mensch regeert, maar de ideeën. De geest is des menschen God, die hem beheerscht. Ik en de geest, zegt Stirner, leven in een eeuwige onmin. Hg huist in het hiernamaals, Ik op de aarde. Vergeefs zult gij die hemelachtigheid tot een aardschheid degradee-ren willen.

De geest gelgkt dat spook, dat wel nooit iemand heeft gezien, waarvan hem evenwel ontelbare keeren de geloofwaardigste getuigen bericht hebben dat het bestaat. De ge-heele wereld die u omgeeft is vervuld van de geesten uwer inbeelding. Machteloos staat de mensch voor het onbedwingbare, onmachtig tegenover zgn noodlot.

De wereldwijsheid der ouden, de godgeleerdheid der nieuwen zocht hem te ontgaan, doordien deze de wereld zocht te overwinnen, gene er naar streefde den geest aan zich te onderwerpen. De werkelijkheid van dit spook (het bestaan van God in eiken vorm) te bewijzen, dat was duizende jaren lang de taak die de mensch zich stelde.

Zoo is de mensch voor zichzelven een onherbergzaam spook geworden en uit alle hoeken duikt hg zelf en zgn geest, d. w. z. de schepping van zijn geest, spokend naar voren.

De zegepraal der zedelijkheid beteekende niets anders dan een verwisseling van meester, de zedelijke liefde bemint niet