Christelijke Vakaktie in Theorie en Praktijk

— 16

gebracht, dat liet gros van in het evangelisch geloof groot gebrachte arbeiders den predikant reeds sedert lang voor een slechts in den dienst van grooten en rijken werkenden prediker houdt. De aard van het protestantisme leent zich in de eerste plaats niet tot die afzondering, waarmede als met een muur, de katholieke geestelijkheid jaren lang' het geloovige volk nog weet te omringen. In de tweede plaats is het een feit, dat de protestantsche geestelijken veel meer geneigd zijn de grooten der aarde te dienen en voeling te houden met de grooten in de buurt waar zij werkzaam zijn, dan de lagere katholieke geestelijkheid, die vooral daardoor zoo na aan liet volk staat, omdat zij voor kerkelijke doeleinden gestadig huisbezoek af tnoct leggen. De voeling tusschen den plattelands-kapelaan of den pastoor en den minderen man, is daardoor vanzei 1 véél grooter dan die van den dominé met zijn gemeente.

liet is dan ook voor de evangelische geestelijkheid, die zich het lot van de arbeiders aantrekt en hoopt op het gebied der vakorganisatie iets behoorlijks te presteeren, een hoogst moeielijk werk om mannetjes te krijgen, d. w. z. een eigen proletariaat. De kleine baasjes zijn er nog voor te vinden, voornamelijk als liet geldt werkstakingen altijd maar af te weren, maar de massa van protestantsche arbeiders is al reeds veel vroeger tot de onafhankelijke vakorganisatie overgegaan. Het ligt dan ook zeker in den aard van het protestantisme, niet op gezag te gelooven, noch lang aan den leiband te loopen. Te laat voor de dominé’s dus!

In een artikel door den dominé (pfarrer) Naumann, den ineer-genoemdentegenwoordigen leider van de christelijke socialisten in Duitschland, geschreven voor den Yerbondsdag der evangelische vereenigingen in Speyer, in 1901, wordt deze klacht ook aangeheven en zegt hij o. a.:

„Maar nog daagt de morgen niet, die het inzicht brengt om tot vakorganisatie te komen. Het zijn echter geensdeels alleen dominé's enz. die niet willen, neen, de evangelische arbeiders zelven, staan onverschillig tegenover de gewichtigste vraag van hun beroep. Onze lieden willen daar maar niet van hooren. Daarvoor moet onder hen nog veel worden gedaan."

In zijn Rapport over den Yerbondsdag zegt de heer Nauman ook nog dit, over de achterlijkheid van de „evangelische” arbeiders in het meest industrieele gebied van Duitschland, n.1. Rheinland-Westphalen:

„Juist daar waar de vakvereenigingsijver het meest