Jean Jaurès

scheppende naturen, om niet in het meest innige verband te staan met de verhoudingen waarin zij te werken hebben. En ook de internationale beteekenis van een socialistisch politiküs zal te grooter wezen, naarmate zijn nationale beteekenis van groot ere waarde is.

Laten wij het toch nooit uit het oog verliezen, dat de socialistische Internationale niet een eenvormigheid, maar een veelsoortigheid is geweest en nooit anders zal kunnen zijn.

Politiek is in zekeren zin kunst, de kunst van het mogelijke en het bereikbare.' Enkel en alleen in en met de politiek kunnen omhoog-strevende en strijdende klassen zich telkens een oogmerk stellen, stuk voor stuk maatschappelijke idealen verwezenlijken. De kunst van de politiek is juist om daar aan te knoop en in het praktische leven, waar de ontwikkeling van het leven, in een bepaald land en in een bepaalden tijd, de voorwaarden reeds ten deele geschapen heeft die tot de verwezenlijking van die oogmerken kan leiden.

,,De men■schheid^,,, zegt Marx ¹), „stelt zich altijd slechts een taak die zij volvoeren kan; want, nauwkeuriger beschouwd, zal zij steeds vinden dat die taak zelve slechts daar haar oorsprong vindt, waar de stoffelijke voorwaarden harer oplossing reeds aanwezig, minstens in staat van wording zijn.”

De politieke taak van het proletariaat, die door zijn politici ten slotte moet worden volvoerd, zoodra zijn stuwende krachten hem nader bij het doel gebracht hebben, de agitatorische beteekenis van die politici, die op hun beurt het proletariaat een stuk verder tot zijn eigen taak opstuwen, vormen beide stukken zoo zuiver volksleven, dat onze 'socialistische politici, die tevens onze beste agitators zullen zijn, slechts in nauw verband met dat volksleven goed zijn te 'begrijpen.

Ook voor hen geldt wat de Duitsche dichter Goethe eenmaal voor het begrijpen van dichters van een vreemd land als eisch heeft gesteld:

Wie den dichter wil verstaan,

Dient naar ’s dichters land te gaan. ¹

¹

Voorrede van ,,Zur Kritik der politischen Oekonomie’